Chế Linh

Sau các sai lầm trong năm 2007, khi ca sĩ Chế Linh đồng thời tiến hành ba sự việc :
– Chống phá Đại Hội Champa 2007 để lấy lòng chính quyền Hà Nội hầu được phép trở về hoạt động “ca hát” Việt Nam;
– Phát động phong trào đồng lõa với chữ viết Chăm sai lầm của Ban Biện Soạn Sách Chữ Chăm, mặc dù ông ta không phải là chuyên gia về tiếng Chăm;

– Mua chuộc tu sĩ Chăm Bà La Môn viết thư tố cáo Musa Porome, Hassan Po Klaong và Po Dharma về tội lấy họ “Po” dành cho vua chúa Champa. Dù việc lấy tên họ “Po” không hề ngăn cấm trong văn hoá và tín ngưỡng người Chăm.

Nay ca sĩ Chế Linh trở lại sân khấu này, không phải để hát cho bà con Chăm nghe mà để mạt sát Abd. Karim và Po Dharma, hai thành viên của tổ chức Champaka qua bức thư mà ông ta đã gởi cho bà con Chăm vào ngày 25-12-2009.

Bất nguồn từ việc Abd.Karim (Lộ Trung Cân) cho đăng bài khảo luận của mình trong Harak Champaka 37 vào ngày 23-12-2009. Trong bài viết này, Abd. Karim phân tích một vài yếu tố sai lầm chứa đựng trong tờ báo Bingu Champa (Hoa Champa), một tờ báo điện tử do ca sĩ Chế Linh sáng lập. Đây chỉ là một trong những loạt bài khảo luận đăng rải rác trong Harak Champaka từ mấy năm qua nhằm chỉnh đốn lại những yếu tố không phù hợp với di sản văn hóa và nghệ thuật của Champa.

Đây là yếu tố sai lầm trong Bingu Champa mà Abd. Karim đã đề cập tới:

a). Chế Linh cho đăng hình tượng của Campuchia và Nam Dương (?) nhưng lại cho đó nghệ thuật điêu khắc Champa.
b). Chế Linh cho đăng tải hình múa Siva hở hang không liên hệ gì đến nghệ thuật Champa nhưng cho đó là “điệu múa cung đình” của vương quốc này.
c). Đăng bài viết về địa danh Chăm với nhiều lỗi chính tả tiếng Chăm.
d). Ngoại trừ số 8 (2009), Bingu Champa không theo đúng tiêu chí ban đầu đưa ra là chuyển tải Văn hóa Nghệ thuật Champa, mà gồm cả quảng cáo hình ảnh sinh hoạt cá nhân và gia đình của Chế Linh không liên quan đến cộng đồng Chăm.
e). Bingu Champa là cơ quan ngôn luận của Hội Văn Hóa và Nghệ Thuật Champa Thế Giới, do vậy,  nên kiểm tra bài trước khi cho đăng.

1). Vũ khí không lương thiện

Với chừng ấy vấn đề, thay vì viết bài đính chính những sai lầm đã được Abd. Karim nêu ra một cách nghiêm túc, ca sĩ Chế Linh lại viết bài mạt sát Abd. Karim, đồng thời lôi kéo cả Po Dharma vào cuộc, mặc dù ông ta không phải là tác giả của bài viết và cũng không liên hệ gì đến Bingu Champa, để chỉ trích và bôi nhọ ông ta.

Ca sĩ Chế Linh viết :

“Thú thật, tôi rất sung sướng được hai anh làm rõ thêm “ý chuyển tải của Bingu Champa” qua những lời thóa mạ phê bình vô trách nhiệm của các anh đủ để cho bà con thấy cái ngu xuẩn, cái nộng cạn và tâm địa của các anh vô cùng độc ác: chỉ biết chỉ trích, phê bình đánh phá mà không cần biết đúng sai không phân biệt bạn thù”.

Ca sĩ Chế Linh cũng nhấn mạnh thêm Lộ Trung Cân và Po Dharma chỉ là nhân vật:

“tìm cách bưới mốc chỉ trích hầu triệt hạ mọi trí thức như các anh đã từng làm trước đây (...). Có phải các anh vì muốn nuôi tư tưởng phe phái theo quan điểm cục bộ hẹp hòi ích kỷ mà đang tâm làm những chuyện tệ hại đối với xã hội Chăm.
Nói chung các anh còn vướng nặng tâm địa xấu xa nên những lời nói và việc làm không bao giờ đi đôi được”.

Về Abd. Karim, Chế Linh khuyên rằng:

“Tôi nghĩ anh đã bị Dharma đầu độc và lôi vào trận mạc không lối thoát (...) chuyên bươi móc chưởi bới loạn xạ (...) Anh nên sớm rời xa con người [ám chỉ Po Dharma] hiểm độc này”

Về Po Dharma, Chế Linh nhận định rằng:

“bởi vì chiến lược và chiến thuật của Po đưa ra nhằm đánh phá và triệt hạ hàng ngũ trí thức Chăm quá dã man cuối cùng đã phải chuốt lấy sự thất bại (...). Thưa anh (...) anh nên trở lại vị trí viết lách để giá trị anh còn trong người Chăm, còn tình thương yêu của bà con xa gần”.

Cuối cùng Chế Linh còn yêu cầu Po Dharma:

“Nguyên tắc làm việc và phong cách giao tiếp của anh không thể nào phù hợp đối với đại đa số anh em mọi giới. Nhất là thái độ triệt tiêu của anh đối với anh em trí thức Chăm là việc làm vô cùng tệ hại và xấu hổ. Tôi mong rằng anh sớm tỉnh táo để tự cứu vớt mình (...) Tôi tha thiết mong anh (...) hãy ngừng bút chiến trong chiến tuyến ta với ta vô bổ và nguy hiểm cho xã hội Chăm hôm nay”.

Chỉ trong một bức thư gần khoảng 2 trang, ca sĩ Chế Linh đã xử dụng hơn 19 ngôn từ vô cùng thô thiển như: “thóa mạ, vô trách nhiệm, ngu xuẩn, nộng cạn, tâm địa độc ác, không phân biệt bạn thù, bưới mốc nguời khác, triệt hạ trí thức Chăm, cục bộ, hẹp hòi, ích kỷ, tệ hại, tâm địa xấu xa, chưởi bới loạn xạ, hiểm độc, dã man, xấu hổ, vô bổ, nguy hiểm” để đánh vào Abd. Karim và Po Dharma, nhưng ca sĩ này không đưa ra một dữ kiện nào, dù là rất nhỏ, để biện minh cho lời nói của ông ta. Từ sự kiện này, độc giả thấy ngay rằng ca sĩ Chế Linh không viết thư để trao đổi quan điểm một cách nghiêm túc giữa trí thức người Chăm, mà chỉ viết bài hạ nhục Abd. Karim và Po Dharma như hai phe nhóm thù địch với nhau.

Là một người Chăm hiểu biết, ít ra ca sĩ Chế Linh cũng nên biết đến khái niệm, dù rất sơ bộ, về vai trò của một nhà trí thức đối với nhân phẩm của người Chăm như Abd. Karim và Ts. Po Dharma và nhất là về quyền tự do ngôn luận trong các nước tự do dân chủ, tức là qui chế pháp lý ngăn cấm gắt gao ca sĩ Chế Linh có hành động hay thái độ phỉ báng và mạ nhục người khác. Chính vì thế, mọi người cho rằng thư của ca sĩ Chế Linh viết vào ngày 25-12-2009 chỉ biểu lộ cho thái độ của một ca sĩ nguời Chăm không nghiêm túc, không trung thực và không phân biệt đâu là chân lý, công bằng và lẽ phải. Nhưng đây không phải là bản chất của dân tộc Chăm, mà chỉ là bản tính của ca sĩ Chế Linh mà thôi.

2). Hành văn của tổ chức an ninh

Độc giả thấy, cách hành văn mà ca sĩ Chế Linh vận dụng trong bài viết của mình rất gần với thể loại văn chương mà cơ quan an ninh thường xử dụng để vu khống và kết tội một số trí thức Chăm ở hải ngoại. Chúng tôi không nói Chế Linh là cán bộ của tổ chức này, mà chỉ nêu ra vấn đề tại sao ông ta lại sao y bản chánh lối hành văn của cơ quan an ninh để đối thoại với trí thức nguời Chăm. Đây là một thí dụ điển hình. Chế Linh kết tội Po Dharma “đánh phá và triệt hạ hàng ngũ trí thức Chăm quá dã man” nhưng ca sĩ này không nêu ra bằng chứng: Po Dharma triệt hạ ai, người Chăm đó tên gì, làm nghề gì, liên quan đến vấn đề gì và bài viết hay lời tuyên bố của Po Dharma đăng trong báo chí nào, năm nào và trang nào? Đây chỉ là một thể loại văn chương vu khống, không hơn không kém.

Từ thái độ này, độc giả có quyền kết luận rằng Chế Linh chỉ nằm trong hạng người trí thức Chăm có hành động không nghiêm túc và cũng không lương thiện trong cuộc đối thoại với người khác. Có chăng cũng vì hành động quá khích này mà Ts. Po Dharma, là người bạn gần gũi nhất của Chế Linh, phải cắt đứt mọi liên hệ với ca sĩ này từ ngày ông ta trở tay chống phá Đại Hội Champa 2007 để trở về Việt Nam hợp tác với chính quyền Hà Nội.

3). Nạn nhân của bàn tay lông lá

Khi phân tích nội dung của tài liệu, độc giả có quyền kết luận rằng bức thư của Chế Linh ngày 25-12-2009 không biểu lộ cho quan điểm cá nhân của ông ta, mà là tờ cáo trạng dựa theo chỉ thị của một tổ chức mang tên là “Chiến Trường Akhar Thrah” mà chúng tôi muốn đưa ra phân tích ở đây.

“Chiến Trường Akhar Thrah” là tên gọi của một nhóm người Chăm muốn duy trì “chữ viết Chăm lai căng” do một số cán bộ và đảng viên gốc người Chăm đề xướng và được sự đồng tình của nhà nước Việt Nam, đã làm đảo lộn cả một hệ thống ngôn ngữ chữ viết Chăm truyền thống lưu hành từ 4 thế kỷ qua. Mặc dù các tầng lớp tu sĩ, bô lão và trí thức Chăm đứng ra đấu tranh, nhưng chính quyền Hà Nội chỉ làm ngơ không giải quyết vấn đề.

“Chiến Trường Akhar Thrah” do bốn nhân vật người Chăm phát động trước ngày khai mạc Đại Hội Champa 2007, đó là Chế Linh, Nguyễn Văn Tỷ (cán bộ nhà nước gốc người Chăm), ông Ja Gala Jak, một tên nặc danh thường xuất hiện trên mạng email phát xuất từ máy vi tính của “Sang Luu”, hiên định cư tại Hoa Ky mà người Chăm dư biết ông ta là ai, và ông Cham Chek, cũng là tên nặc danh thường viết email xuất phát từ máy vi tính của Chế Linh, nhưng chúng tôi không nói là Chế Linh viết bài này. Thái độ dùng tên nặc danh để tạo ra chiến trường chống báng nhau đã nói lên thế nào thái độ thóa mạ của một số trí thức Chăm hôm nay.

Mục tiêu của “Chiến Trường Akhar Thrah” là dựa vào uy quyền của nhà nước Việt Nam để đập phá những người Chăm, nhất là Ts. Po Dharma và tổ chức Champaka, những người đã lên tiếng để bảo vệ chữ viết Chăm truyền thống.

Tháng 10 năm 2009, Nguyễn Văn Tỷ được mời sang Hoa Kỳ để tham gia lễ hội Katé do Lưu Quang Sang và Chế Linh tổ chức. Nhân cơ hội Abd. Karim viết bài phân tích đăng trong Harak Champaka 37, có đề cập đến Chế Linh, Nguyễn Văn Tỷ và Lưu Quang Sang, nhóm “Chiến Trường Akhar Thrah” liền chia nhau viết bài phản chiến, chọn chiến lược quay mũi dùi thẳng vào Ts. Po Dharma, một nhân vật được xem là đầu đàn cần phải cô lập và loại ra khỏi cộng đồng Chăm. Chính đó là nguyên nhân để giải thích tại sao thư của Chế Linh gởi cho bà con Chăm vào ngày 25-12-2009, có nội dung tương tự như email của Bá Văn Anh (một tên nặc danh viết ngày 27-12-2009, lúc nào cũng ca tụng công trạng của Nguyễn Văn Tỷ và Lưu Quang Sang, nhưng chúng tôi không nói Nguyễn Văn Tỷ và Lưu Quang Sang là tác giả nặc danh này), của Bá Văn Đông (em rể của Lưu Quang Sang, bạn thân của Chế Linh viết ngày 30-12-2009) và của Nguyễn Văn Tỷ (viết ngày 1-1-2010) trong đó 4 nhân vật người Chăm này tìm cách xây dựng một dàn bài chung nhằm mạ nhục Po Dharma và Abd. Karim với bao ngôn từ vô cùng trịch thượng, lố bịch và thiếu lương thiện mà độc giả chưa từng gặp trong một bài viết nào của người Chăm.

Ca sĩ Chế Linh là người thân thiện với dân tộc, có công trạng lớn trong phong trào đấu tranh bảo tồn văn hóa Champa tại hải ngọai kể từ năm 1982 mà dân tộc Chăm không thể quên được. Tiếc rằng chiến lược trở về Việt Nam hợp tác với chính quyền Hà Nội vào năm 2007 do bàn tay lông lá đầu độc chỉ lối đưa đường đã đưa đẩy Chế Linh vào cạm bẫy chính trị không lối thoát và gây ra 4 hành động sai lầm mà dân tộc Chăm không chấp nhận được :

1). Quay lưng với quê hương Champa đổ nát

Vì quá tin vào cựu dân biểu Lưu Quang Sang về chiến lược trở về Việt Nam hợp tác với chính quyền Hà Nội, Chế Linh trở tay chống phá Đại Hội Champa 2007 để bàn đến số phận hẩm hiu của dân tộc Chăm sau 175 năm vuơng quốc bị xóa bỏ trên bản đồ, mà chính ông ta là trưởng ban tổ chức lâm thời. Đây là thái độ quay lưng với quê hương Champa đổ nát, chà đạp lên trên quyền lợi chung của dân tộc và lường gạt cả một tập thể trí thức nguời Chăm ở hải ngoại đã tín nhiệm vào ông ta. Một khi trở về Việt Nam không ai đưa đón, Chế Linh lại hô hào cho dân tộc Chăm phải vùng dậy chống lại chế độ cộng sản.

2). Góp phần tàn phá ngôn ngữ chữ viết Chăm

Sau năm 1975, Nguyễn Văn Tỷ, mặc dù chưa nắm vững qui luật chính tả của tiếng Chăm (xem Champaka 37), tự tiện đứng ra cải biến chữ Chăm thành một loại chữ Chăm lai căng mất gốc. Trước biến cố này, dân tộc Chăm tập trung đủ thành phần, từ giai cấp tu sĩ, bô lão, trí thức cho đến giới khoa học đã đứng ra phản đối, nhưng Nguyễn Văn Tỷ chỉ biết làm ngơ không chấp nhận sửa đổi để thống nhất lại chữ viết Chăm. Thế nhưng Chế Linh, mặc dù không chuyên về ngôn ngữ chữ viết Chăm, lại đứng ra hỗ trợ cho ông Nguyễn văn Tỷ để bảo vệ chữ viết Chăm lai căng này. Tại sao Chế Linh lại chà đạp lên di sản ngôn ngữ chữ viết của dân tộc Chăm để bảo vệ quyền lợi riêng tư của Nguyễn Văn Tỷ, trong khi đó ca sĩ này lại hô hào người Chăm phải tham gia vào chương trình bảo tồn di sản văn hóa và nghệ thuật Champa đặt dưới quyền lãnh đạo của ông ta?

3). Gây hận thù tôn giáo

Ai cũng biết, luật tục Chăm không ngăn cấm bất cứ ai lấy tên vua chúa và thần thánh Champa. Tại sao Chế Linh lại nghe theo lời những kẻ có bàn tay lông lá đi mua chuộc một ông cả sư Chăm Bà La Môn đang tê liệt trên giường bệnh, viết văn thư tố cáo Po Dharma, Hassan Po Klaun và Musa Porome là 3 nhân vật lấy họ “Po”, tức là họ của vua chúa và thần thánh Champa. Là một ca sĩ, Chế Linh không nên bỏ nghề ca hát để làm nghề gây hận thù tôn giáo mà không ai có thể tiên đoán được hậu quả của nó.

4). Xây dựng thể loại văn chương xảo trá

Nhân danh là cơ quan ngôn luận, một số thành viên trong tổ chức Champaka có quyền đứng ra phân tích những hành động sai lầm của Chế Linh đã làm tổn thương đến danh dự và quyền lợi chung của dân tộc. Đây chỉ là nghĩa vụ của nghề làm báo chí. Nếu Chế Linh không đồng tình với quan điểm của họ, thì Chế Linh nên viết bài phản hồi, chứ không nên dùng văn chương xảo trá lôi kéo quần chúng Chăm theo phe Chế Linh để hạ bệ người khác với bao ngôn từ vô cùng thô thiển. Bài viết của Chế Linh nhằm mạ nhục Abd. Karim và Po Dharma là một thí dụ điển hình.

Đó là 4 sai lầm của Chế Linh mà Harak Champaka số 24 (14-3-2008) đã lên tiếng để bảo vệ danh dự và quyền lợi chung của dân tộc chứ không phải mưu đồ nhằm ngăn cấm Chế Linh “ngốc đầu lên” như Nguyễn Văn Tỷ nêu ra trong email viết ngày 1-1-2010.

Nếu cho rằng 4 sai lầm này không đúng với sự thật, Chế Linh nên viết bài để phản đối. Chúng tôi sẵn sàng đăng nguyên văn bài phản hồi của Chế Linh. Chính đó mới là nghĩa vụ cao cả của trí thức Chăm nhằm xây dựng xã hội này qua các cuộc đối thoại, trao đổi và tranh luận trong bầu không khí ôn hòa và xây dựng để đi tìm gía trị cho sự thật, cho công bằng và lẽ phải.

Phụ bản

I. Thư của Chế Linh ngày 25-12-2009

Canada 25/12/2009
THƯ TRẢ LỜI BBT / HARAK CHAMPAKA 37 (23/12/09)

Kính gởi: Anh Quảng Văn Đủ (Dharma) và Lộ Trung Cân (Abdul Karim)

Tơi rất đau lịng để trả lời cho hai anh quanh vụ Bingu Champa 8 đã ra mắt trong tháng 11/2009 vừa qua.

Thứ nhất, làm phiền bà con
Thứ nhì, làm mất thì giờ của tơi
Thứ ba, tơi buộc phải mất hai bạn trong các sinh hoạt của Champa

Thưa hai anh,

Về những bức điêu khắc mà tơi đã cố tình ghép ở trang số 2 để viết lời ngỏ cho Bingu Champa, hầu cho những đứa con Champa chân chính từ ngàn năm lạc lồi ở các quốc gia trên trái đất sẽ qua đĩ mà tìm gặp lại cội nguồn của Vương Quốc họ…

Tại sao tơi khơng chọn những bức pho tượng khác?. Lý do đơn giản, vì tơi biết bà con ta đại đa số đã sống lâu đời tại các xứ này và hầu như họ chỉ chiêm ngưỡng và khâm phục những nét chạm trỗ ở những pho tượng của bản xứ…Chắc chắn họ sẽ cảm động và bật khĩc khi nhận biết rằng ở tại quê hương Champa của họ cũng cĩ những nét điêu khắc độc đáo cịn tinh xảo hơn mà cha ơng họ đã tạo thành.

Thú thật, tơi rất sung sướng được hai anh làm rõ thêm “ý chuyển tải của Bingu Champa” qua những lời thố mạ phê bình, vơ trách nhiệm của các anh đủ để cho bà con thấy cái ngu xuẩn, cái nơng cạn và tâm địa của các anh vơ cùng độc ác: chỉ biết chỉ trích, phê bình đánh phá mà khơng cần biết đúng sai, khơng phân biệt bạn thù.

Các anh đặt vấn đề Bingu Champa khơng nêu rõ thành phần biên tập…mà duy chỉ một mình Chế Linh. Tên tựa “Bingu Champa” vâng, chính tơi đã khai sáng (Bingu Champa) và tạm gọi nĩ là mảnh vườn chung của dân tộc, với ước mong làm điểm hẹn để những đứa con Champa chân chính cùng tìm đến gặp gỡ để cùng nhau tiếp sức cho Bingu Champa ngày càng lớn mạnh và thêm khởi sắc, nhưng tiếc thay, mộng ước ấy khĩ thành vì lý do những người cịn quá hẹp hịi lẫn ngu xuẩn…

Thiết nghĩ chẳng những các anh đã khơng giúp được gì cho Bingu Champa, mà cịn tìm cách bưới mốc chỉ trích hầu triệt hạ mọi trí thức Chăm như các anh đã từng làm trước đây đối với Dohamid, Inrasara, Nguyễn Văn Tỷ và Ban Biên Soạn nĩi chung. Cĩ phải các anh vì muốn nuơi tư tưởng phe phái theo quan điểm cục bộ hẹp hịi ích kỷ mà đang tâm làm những chuyện tệ hại đối với xã hội Chăm.

Nĩi chung vì các anh cịn vướng nặng tâm địa xấu xa nên những lời nĩi và việc làm khơng bao giờ đi đơi được…Lúc nào các anh cũng rêu rao kêu gọi đồn kết thì chính các bạn lại đánh phá những người chủ trương đồn kết dân tộc, điển hình: Bingu Champa vừa được hai vị người Chăm cho phép đăng hai bài trong Bingu Champa số 8:

1/- Ông Lưu Quang Sang trong bài Vài Nét Sơ Yếu Về Lịch Sử và Văn Hố Champa
2/- Ông Nguyễn Văn Tỷ trong bài Nhận Định Về Đời Sống Của Hai Cộng Đồng Dân Tộc Chăm Tại Hiệp Chủng Quốc Ha Kỳ và Việt Nam.

Xét thấy nội dung của hai bài viết quá tốt và giá trị, Bingu Champa cho đăng và ra mắt bà con trong tháng 11/2009 vừa qua, chưa kịp gởi thư cảm ơn hai vị thì liền nhận những lời phê bình chỉ trích kịch liệt độc ác mang tích cách phá hoại của các anh!

Về tiết mục múa Siva của hai đứa con Chăm mà các anh lấy làm đề tài bới sâu vấn đề,

Tôi xin trả lời cụ thể như sau:
Một: Hình ảnh của hai em là phản ảnh qua hình tượng Apsara được điêu khắc trên những mảng vách ở các thành quách từ ngàn xưa của Vương Quốc Champa mà người thưởng lãm đều khâm phục.
Hai: Điệu vũ Apsara này đã được quần chúng Chăm ưa thích vì là hình ảnh vơ cùng đẹp và mỹ thuật được điêu khắc ở trên các pho tượng cổ Chăm.

Đến đây tơi xin có vài lời tâm sự với anh Lộ Trung Cân.

Tôi nghĩ anh đã bị Dharma đầu độc và lôi vào trận mạc không lối thóat (như những vụ bút chiến trước đây) chuyên bươi mốc chưởi bới loạn xạ. Tơi biết anh cịn tỉnh táo và cịn phân biệt được sai trái lợi hại đối với dân tộc ta. Anh nên sớm rời xa con người hiễm độc này… Như ơng Dương Tấn Thi là cậu của ơng ta cũng phải bỏ đi vì tính ngơng cuồng tự cao tự đại của hắn, như anh Dominique Nguyễn, là một trong những thanh niên Chăm Phan Rí đầy nhiệt huyết dân tộc, là chiến hữu đồng đội Fulro với ơng ta và đã bao năm gắn bĩ làm việc chung tại Paris, nhưng cũng phải đành rời xa Dharma, bỡi vì chiến lược và chiến thuật của Po đưa ra nhằm đánh phá và triệt hạ hàng ngũ trí thức Chăm quá dã man cuối cùng đã phải chuốt lấy sự thất bại. Anh cũng nên xem lại trong hàng ngũ làm việc chung với Dharma hiện cịn lại mấy ai? những bạn bè thân thiết như tơi và các anh em Chăm Phan Rang, Phan Rí, Châu Đốc Cambodia đều lánh xa! vì sao???. Cịn nữa, hàng ngũ anh em Chăm Tây Nguyên như anh Dza Cu ở Pháp (con của Đại Tá Dza Ba) và trên 400 anh em Tây Nguyên tại Denmak Âu Châu đã bất cộng tác với Dharma từ năm 1985…vì sao?

Với Ts Po Dharma.

Thưa anh, qua tình bạn tơi đã nhiều lần nĩi chuyện về vấn đề anh nên trở lại vị trí nghiên cứu viết lách để giá trị của anh cịn trong người Chăm, cịn tình thương yêu của bà con xa gần. Vì là người bạn thân nhất của anh, nên tơi rất hiểu về tính tình, nguyên tắc làm việc và phong cách giao tiếp của anh khơng thể nào phù hợp đối với đại đa số anh em ở mọi giới. Nhất là thái độ triệt tiêu cá nhân của anh đối với anh em trí thức Chăm là một việc làm vơ cùng tệ hại và rất xấu hổ. Tơi mong rằng anh sớm tỉnh táo để tự cứu vớt mình.

Vì thế, với tình nghĩa bạn bè cũ tơi thiết tha mong anh- cũng là mong mỏi chung của đại đa số người Chăm-hãy ngưng bút chiến trong chiến tuyến ta với ta thật vơ bổ và nguy hiểm cho xã hội Chăm hơm nay.

Về bài: TÊN GỌI VÀ ĐỊA BÀN CƯ TRÚ CỦA CÁC LÀNG CHĂM TỈNH NINH THUẬN

Tơi bắt gặp bài với chủ đề ở trên qua Web Người Chăm quá hay, liền sau đĩ tơi cĩ gởi đến Ts Quảng Đại Cẩn ở Hawaii yêu cầu chỉnh sửa rất kỹ lưỡng…Nhưng khi đưa lên Bingu Champa lại lấy bài chưa chỉnh, đĩ là điều đáng tiếc. Tơi thành thật xin lỗi bà con vì sơ ý. Mong quý vị thứ lỗi.

Kính chúc quý vị một Mù Giáng Sinh vui tươi và Năm Mới Vạn Sự Bình An Hạnh Phúc

Thân ái

Chế Linh

II. Thư phản hồi của Abd. Karim

Kuala Lumpur 30-12-2009

Anh Chế Linh thân mến,

Nếu chấp nê cái phong cách trong thư ngày 25/12//2009 của anh viết cho Po Dharma và Tôi, thì tôi “không có gì để trả lời” cho anh. Nhưng vì sự cảm mến anh “Một Người Chăm, người đồng tộc của tôi” nên tôi muốn làm rõ cho anh thấy là “Ca sĩ Chế Linh lại mắc phải sai lầm” để anh còn có cơ hội nhìn lại mình.

 1). Anh Chế Linh nói xấu sau lưng

Anh viết thư cho tôi và dùng lời lẽ “thiếu văn hóa nghệ thuật” một cách vô căn cứ, nhưng không gửi cho tôi mà lại gửi cho “Bà Con Chăm”, như vậy, có phải là anh muốn “nói xấu sau lưng” tôi hay không? Tôi chỉ nhận được thư anh nhờ một người bạn “Forward” cho. Nếu đây là “một sự vô tình” (sự vô tình rất khó thuyết phục) tôi có thể tha thứ cho anh. Còn nếu như anh cố ý thì anh nên xét lại phong cách của mình nếu anh còn nhận mình là người Chăm “lương thiện”.

2). Anh Chế Linh lý giải quanh co

Cái biện minh và lý giải của anh về hai tấm ảnh “điêu khắc” không phải của Champa là hoàn toàn phi logic. Không ai có thể tin hay nghe được vào cách lý giải rất mâu thuẫn của anh. Anh cho rằng người Chăm ở hải ngoại “(…) hầu như chỉ chiêm ngưỡng và khâm phục những nét chạm trỗ ở những pho tượng ở bản xứ (…) và họ sẽ vô cùng xúc động khi xem thấy nét điêu khắc tinh xảo của cha ông (…)” Nhưng anh lại không đưa tác phẩm hay điêu khắc của “cha ông” vào trang trí tờ báo của mình mà lại đem hai tấm ảnh không phải của Chăm vào (cũng không cho biết xuất xứ của tấm ảnh), thì làm sao người Chăm biết được đâu là điêu khắc của tổ tiên để mà tự hào.
Về điệu múa “Siva”, như đã được giải thích trong bài phân tích của tôi, là nó chỉ “mới được cấu tạo sau 1975”, do một người Việt chưa am tường về văn hóa Chăm dàn dựng, với tính cách lõa thể, hở hang, không hề thấy trong suốt chiều dài lịch sử nghệ thuật múa Chăm, nên không thể đem vào hệ thống văn hóa Chăm được. Anh đã không nghiêm túc trong việc bảo tồn văn hóa truyền thống Chăm. Đưa những thứ tạp nham vào văn hóa chính thống là vô tình hủy hoại văn hóa chính thống, chứ chẳng phải là sự bảo tồn. Việc làm này dẫn đến sự thiếu mất niềm tin cũng như sự tôn trọng của mọi người đối với văn hóa Chăm, vì cái giả tạo ngày càng tăng lên trong nó. Còn chữ Chăm trong bài Vija Nhàn theo cách lý giải của anh cũng chỉ để cho độc giả thấy sự bất cẩn của anh.

3. Anh Chế Linh mạ lị người khác

Qua bài phân tích của tôi, tôi biết anh đã nhận thấy được cái nhầm lẫn của mình, nhưng không dám nhận tội, anh lại đi mạ lị người khác với các từ như “vô trách nhiệm; ngu xuẩn; nông cạn, tâm địa độc ác v.v…” Tôi xin hỏi anh, ai là kẻ “vô trách nhiệm; ngu xuẩn; nông cạn, tâm địa độc ác…” ở đây? Anh hay tôi ? Đáng lý ra anh phải cảm ơn tôi vì đã cho anh thấy cái hạn chế cũng như sự nhầm lẫn của mình, để nó không mang lại tai hại đến cho dân tộc Chăm trong tương lai. Anh đã không làm được việc này, mà làm ngược lại. Điều của tôi và anh trên đây có lẽ để cho lịch sử đánh giá.

4. Lời khuyên què quặc

Cảm ơn anh Chế Linh đã có những lời khuyên mà theo tôi là nó không cần thiết. Tôi là người độc lập về cả tư duy và hành động, ý thức rất rõ những sự việc của mình và có trách nhiệm đối với việc làm của mình. Những người không còn làm việc với Po Dharma hay Po Dharma không làm việc với họ là thuộc quyền của Po Dharma và những người đó. Thành tích của mọi người được định giá trên tất cả những gì mà anh ta đóng góp cho dân tộc hay để lại cho đời chứ không phải là chạy theo nhóm này hay nhóm nọ. Thực tế khách quan trong nhiều trường hợp mà tôi biết là Po Dharma đã “tẩy chay” nhiều người vì họ thiếu lập trường hay khả năng và chưa có người nào có khả năng “tẩy chay” Po Dharma. Hơn nữa, quan điểm Po Dharma là ông ta không làm chính trị, nên không qui tụ nhiều người. Ông ta chỉ tìm những người có khả năng để cộng tác trong lĩnh vực nghiên cứu và nhất là chống lại kẻ đang tâm một cách vô tình hay cố ý phá hoại di sản của nền văn minh Champa.

5). Tư tưởng lệch lạc

Tư tưởng thường đi đôi với hành động. Tư tưởng lệch lạc dẫn đến hành động lệch lạc. Cũng do cái lệch lạc này mới để lại cái sai sót trong Bingu Champa của anh như vừa rồi. Cũng do có tư tưởng lệch lạc mới dẫn đến cái thái độ được thể hiện trong thư trả lời của anh cho Po Dharma và Tôi. Bài phân tích Bingu Champa 8 là bài viết hoàn toàn khoa học. Anh không thể tìm thấy trong đó các từ đại loại như “ngu xuẩn, nông cạn, tâm địa ác độc…” v.v. mà không có một minh chứng, như trong thư viết của anh. Ngược lại, nó đã trình bày một cách sâu sắc và rõ ràng về một xã hội Chăm đương đại, để cho anh và mọi người có thể nhận thấy rõ ràng những sự nhầm lẫn trên các ý thức hệ đoàn kết, bảo tồn, việc làm, v.v. điều mà cũng là nguyên nhân dẫn đến sự thoái hoá xã hội Chăm.

6). Trách nhiệm hay vô trách nhiệm

Những người có công đóng góp trong việc bảo tồn văn hóa dân tộc, dám đứng ra chống lại những cái nhầm lẫn, dù sự nhầm lẫn này có phát nguyên từ kẻ có thế lực là những người có trách nhiệm cao đối với sự tồn vong của dân tộc. Những người bàng quang không dám phê phán những sai lầm, mà lại còn hùa theo cái sai lầm vì sự nhận định hụt hẫng, phe phái hay vì một thế lực nào đó, chính là kẻ vô trách nhiệm đối với dân tộc.
Dân tộc Chăm ngày nay, đã có thể chứng minh với mọi người là một dân tộc có trí tuệ, không hời hợt hay hờ hững trước số phận của mình. Người Chăm hôm nay phải giáp mặt với định mệnh, không thể chấp nhận một xã hội Chăm “bỏ ngỏ” để mặc ai làm gì cũng được, nghĩa là, phải dám phê phán tất cả những chệch choạc, sai lầm dù có phát nguyên từ những người nào và thế lực nào. Như vậy, mới có thể đem lại sự trong sáng và nề nếp cho xã hội Chăm đã từng bị “bỏ ngỏ” trong suốt thời gian qua.
Cuối thư, xin chúc anh Chế Linh và gia đình vui khỏe.

Thân ái,
Karim

III. Thư phản hồi của Po Dharma

Đôi lời của BBT: Trước bản cáo trạng của Chế Linh, Ts. Po Dharma từ chối trả lời cho ca sĩ này (xem thư Po Dharma ở phần sau). Ban Biên Tập chúng tôi có đặt vấn đề, nhưng Po Dharma chỉ nêu ra vài câu ngắn gọn. Theo ông ta, sự từ chối này không có nghĩa là ông không dám trả lời, nhưng ông ta cần một thời gian suy nghĩ về hiện tượng của một số trí thức Chăm hôm nay tự cho mình là nhân vật bất khả xâm phạm, không chấp nhận bất cứ ai bàn đến sai lầm của họ và từ chối đối thoại trực tiếp với tác giả viết bài, dựa trên tinh thần xây dựng, để đi tìm sự thật cho vấn đề.

Chỉ cần một câu bình luận đến biến cố do họ gây ra, những trí thức này tìm cách tạo ra ngay một thể loại văn chương vu khống để mạ nhục đối phương, vận động ngay những quần chúng không có trình độ theo phe phái của mình để chống lại đối phương và tạo ra ngay những email nặc danh để tẩy chay đối phương. Đây là thực trạng xã hội mà dân tộc Chăm đang gánh chịu hôm nay.

Chế Linh
Cám ơn Chế Linh có đưa tên tôi ra bàn luận.

Nếu tôi không lầm, Harak Champaka không phải là trung tâm đoàn kết, hòa giải hay hòa đồng dân tộc mà là cơ quan Thông Tin và Nghị Luận của tổ chức Champaka có nghĩa vụ:

1). Chuyển tải đến dân tộc Chăm những biến cố đã xảy ra trong bối cảnh xã hội hôm nay dù biến cố này do ca sĩ Chế Linh gây ra đi nữa.

2). Chỉnh đốn lại những quan điểm sai lầm của bất cứ tác giả nào, dù tác giả này là ca sĩ Chế Linh di nữa, đã đưa yếu tố văn hóa và lịch sử Champa đi vào con đường thái hóa.

3). Phản đối những chính sách của bất cứ chính quyền nào hay đối phó với bất cứ cá nhân nào dù họ là ca sĩ Chế Linh đi nữa đã làm tổn thương đến danh dự và quyền lợi của dân tộc Champa.

Chính vì thế, tôi không có gì để trả lời cho anh.

Po Dharma
26-12-2009

Thư xin lỗi của Chế Linh
gởi cho Abd. Karim

Đôi lời của BBT: Ngày 1-1-2010, Chế Linh gởi email cho bà con Chăm để công nhận một số sai lầm trong Bingu Champa mà Abd. Karim đã đưa ra. Đối với chúng tôi, đây là hành động rất được trân trọng và quí giá đã nói lên sự thiện chí của Chế Linh đối với mục tiêu chung để bảo tồn di sản văn hóa của dân tộc. Hy vọng Chế Linh sẽ tiếp tục sửa đổi những sai lầm khác để đưa vấn đế xã hội Chăm trở về đúng với vị trí của nó.

Kính gởi:

Anh Lộ Trung Căn
Thưa anh Lộ Trung Căn và tồn thể quý vị.

Trước hết tơi xin nhận lỗi về Bingu Champa số 8 đã phạm phải, vì đã cho đăng tải bài viết: TÊN GỌI VÀ ĐỊA BÀN CƯ TRÚ CÁC LÀNG CHĂM TỈNH NINH THUẬN, của tác giả Vija Nhàn. Cá nhân tơi rất cảm ơn tác giã cảm ơn Web Người Chăm về sự gĩp phần giới thiệu những sinh hoạt đặc biệt của dân tộc ta qua từng plei Chăm…

Bài viết này của tác giã Vija Nhàn rất cần thiết để quảng bá nên Bingu Champa quyết định đưa lên, thay vì với bài chỉnh sửa rất kỹ của tơi và Ts Quảng Đại Cẩn từ những từ phiên âm cho đến tác giã bài hát Bhum Adei của Đàng Năng Quạ, khơng phải sáng tác của anh Amư Nhân, tơi cho đĩ là sự nhằm lẫn và sẽ từ từ chỉnh sửa sau…nĩ sẽ mềm mại hơn chứ khơng nên đem lên diễn đàn mà bêu rêu rồi tạo lên sự ồn ào đến với bà con ta… đĩ là tinh thần của tơi (xây dựng).

Thưa anh Lộ Trung Căn,

Một lần nữa tơi xin lỗi anh về sự bất cẩn đăng tải bài TGĐBCTCLC/NT, cịn về những vấn đề khác về cá nhân tơi hay Bingu Champa tuỳ anh đánh giá cũng như gốc độ hiểu biết của anh.
 
Qua thư này tơi cũng xin kêu gọi các giới tri thức và bà con Chăm hãy chấm dứt mọi tranh chấp, cãi vả cũng như bút chiến…Nên tỉnh táo để chuẩn bị đối phĩ với những biến cố lớn sắp phải xẫy ra đối với dân tộc ta.

Kính chúc anh Lộ Trung Căn và gia đình bình an hạnh phúc.
Kính chúc mọi gia gia đình con Dân Champa trên trái đất nhiều Phước Lành.
Kính chào đồn kết và xây dựng.

Ca sĩ Chế Linh
Toronto January 1,2010

(Nguồn tư liệu : Anakhan Champa, 13-1-2010)

Bài liên quan :

• Lần đầu tiên Ts. Po Dharma có đôi lời về Chế Linh
• Phỏng vấn Po Dharma về Chế Linh
• Trả lời cho quan điểm đoàn kết của Chế Linh
• Nội dung 19 email của Chế Linh nhằm tẩy chay một số trí thức Chăm
• Ba năm sau, Chế Linh giải thích về Đại Hội Champa 2007