Ts. Po Dharma

Xuất thân từ Palei Baoh Dana (Chất Thường, Ninh Thuận), Po Dharma là người Chăm đã rời bỏ quê hương để tham gia phong trào Fulro kể từ năm 1968,  sau đó sang Pháp du học vào năm 1972 và đỗ bằng tiến sĩ tại đaị học Sorbonne, Paris vào năm 1986. Ông hiện đang giữ chức Pgs. tại Viện Viễn Đông Pháp (EFEO) và đã từng xuất bản 17 tác phẩm bằng tiếng Pháp về lịch sử và nền văn minh Champa,

Ts. Po Dharma là nhà nghiên cứu khoa học gốc người Chăm, hiện là Pgs của Viện Viễn Đông Pháp, đã từng xuất bản hơn 17 tác phẩm, đa số viết bằng tiếng Pháp, liên quan đến lịch sử và nền văn minh Champa.  

Ngày 19-11-2014, Ts. Po Dharma có phiên gặp mặt tại Kuala Lumpur với Ts. Shine Toshihiko (Đại Học Ngoại Ngữ Tokyo), Văn Ngọc Sáng (thí sinh tiến sĩ Đại Học Công Nghệ Mã Lai ở Johor) và Abd. Karim, chủ nhiệm web Champaka.info nhằm bàn về hệ thống bộ gỏ Akhar Thrah Chăm và công trình thiết kế phần mềm:  Chăm Latinh tự động chuyển sang Akhar Thrah.

Abd. Karim

(Bài này đã được đăng trong Vijaya nay đã được cập nhật lại)

Trong các nữ danh nhân Chăm, PO NAI hay Nai Tang Riya Bia Atapah là một trong những Nữ Thần nổi tiếng nhất ở khu vực Panduranga. Người mà hiện nay còn có ngôi đền ở cek Ca-mbang (núi Chà Bang), dãy núi cách palei Ram (làng Văn Lâm, Phước Nam, Ninh Thuận) khoảng ba cây số về hướng Ðông-Nam.  

Vai trò đặc biệt của Po Nai, là niềm tin cậy của quần chúng nhân dân Chăm ở khu vực Panduranga đối với bà trong hệ thống tín ngưỡng và sinh hoạt hằng ngày của họ.

Hoa Raya

Po Riyak, «Thần Sóng hay Vua Ðại Dương» là một trong những truyền thuyết rất phổ biến trong văn chương tín ngưỡng của người Chăm. Tên ngài lúc nào cũng hiện diện trong lễ tục Chăm (Katé, Puis, Payak, Rija, v.v.) qua các bài phúng điếu của Ong Kadhar (thầy kéo đờn nhị) và Ong Maduen (trưởng ban nhạc trong lễ Rija).

Po Nit hay Po Mathik Dhik là con của vua Po Klaong Halau, lên ngôi năm Mẹo (1591/1601)  chấm dứt năm Sửu (1603/1613), đóng đô ở Bal Pangdarang. Theo Đại Nam Thực Lục Tiền Biên, vào năm 1611, chúa Nguyễn Hoàng (1588-1613) viện cớ Champa thường quấy phá biên giới bên kia sông Ðà Rằng (Phú Yên), ra lệnh cho tướng Văn Phong xua quân xâm chiếm đất đai Champa nằm ở khu vực giữa đèo Cù Mông và núi Ðá Bia

Sử Văn Ngọc

« Nghi lễ cuộc đời của người Chăm » là tác phẩm do Sử Văn Ngọc thực hiện trong chương trình của Hội Văn Nghệ Dân Gian Việt Nam, ấn hành bởi Nhà Xuất Bản Văn Hóa Dân Tộc, Hà Nội, 2011, 375 trang. Tác phẩm tập trung 5 chương. Chương 1 : Đặc điểm chung-cư trú. Chương 2 : Đặc điểm làng, dân số, cơ cấu dòng tộc. 

Dân tộc Chăm là cộng đồng tộc người có nền văn tự và văn minh lâu đời. Sau ngày Champa bị xóa bỏ trên bản đồ vào năm 1832, người Chăm trở thành công dân Việt Nam nhưng hưởng qui chế tự trị do vua Thiệu Trị ban hành vào năm 1841 và được lưu hành cho đến thời Việt Nam Cộng Hòa.

« Nghiên cứu về mối quan hệ văn hóa giữa Champa và thế giới Mã Lai từ thế kỷ thứ XV » là tác phẩm viết bằng tiếng Hán của Pgs. Ts. Liu Zhiqiang (Đại Học Dân Tộc Quảng Tây), có lời tựa của Pgs. Ts. Po Dharma (Viện Viễn Đông Pháp), xuất bản vào năm 2013 bởi Social Sciences Academic Press, China, 277 trang.

Abdul Majid Yunos

Năm 2010, Abdul Majid Yunos xuất bản tự điển Chăm-Mã Lai mang tựa đề Kamus Cam-Meleyu (Kamus Jawi-Rumi) ấn hành bởi Ameenbok, Kuala Lumpur, 250 trang. Tác giả là người Chăm Châu Đốc hiện đang định cư ở Mã Lai, đã từng tham gia trong chương trình Thế Giới Mã Lai của Viện Viễn Đông Pháp tại Kuala Lumpur.