Dương Chi Mai

Hàng năm, Champaka.info thường nhận ý kiến của độc giả trong và ngoài nước liên quan đến nhân vật Champa nổi bật nhất trong năm. Người đã gây nhiều sự chú ý đối với độc giả vào năm 2013 là bà Dương Chi Mai hiện định cư tại Sacramento, nơi có nhiều người Chăm Ahier sinh sống và cũng là trung tâm của Hội Văn Hóa Truyền Thống Champa do cựu dân biểu Lưu Quang Sang sáng lập.

Dương Chi Mai là con gái của thiếu tá Dương Tấn Sở, một nhà đấu tranh đã để lại cho dân tộc Chăm nhiều công trình đáng kể, một nhân vật mà dân tộc Chăm rất khâm phục và tôn kính vì bản tính cương trực, lòng vị tha, nhân phẩm và đạo đức, sống vì dân tộc và cho dân tộc.

Theo ý kiến của độc giả, nếu Dương Chi Mai được tôn vinh là nhân vật nổi bật trong năm 2013, không phải vì bà là con của thiếu tá Dương Tấn Sở mà là phụ nữ Chăm có lập trường rỏ ràng trong lúc bôn ba ở hải ngoại : Ra đi để làm một chút gì cho quê hương và đóng góp một công ích gì cho xã hội trong tầm tay của bà. Một yếu tố mà độc giả chú ý nhất đến bà Dương Chi Mai, đó là lập trường và bản tính độc lập của một phụ nữ Chăm.

Gần 3 thập niên qua, xã hội Chăm ở hải ngoại đang trải qua cơn khủng hoảng không phải vì chủ thuyết đấu tranh chính trị « ông theo cộng sản, bà theo quốc gia » mà là phát xuất từ một số trí thức đàn anh chỉ sống vì chủ nghĩa gia đình và phe nhóm, kéo theo sự ra đời của hàng loạt hội đoàn chống đối lẫn nhau và không bao giờ chấp nhận hợp tác chung với nhau một khi danh dự, quyền lợi và di sản Champa bị đe dọa. Cộng đồng Chăm tại Hoa Kỳ chưa đầy 200 gia đình nhưng nảy sinh ra hơn 5 tổ chức hội đoàn « phần ai náy sống và đường ai náy đi » là một thí dụ điển hình.

Mặc dù sống trong không gian xã hội mục nát này, Dương Chi Mai đã thành công vượt ra khỏi ngục tù mục nát đó để thực hiện ước vọng của mình, đó là đóng vai trò của một người phụ nữ độc lập, chủ trương dẹp tan chủ nghĩa gia đình trị, bạn bè trị và phe nhóm trị. Cô có ý thức hệ rất cao về nghĩa vụ của người Chăm mất nước, lúc nào cũng chấp nhận góp phần với bất cứ cá nhân nào, hội đoàn nào hay tổ chức nào có mục tiêu bảo vệ danh dự, quyền lợi và di sản văn hóa Champa. Đối với Dương Chi Mai, tất cả bà con Chăm đều là người đồng tộc. Và mỗi người đồng tộc đều có quan điểm riêng của mình về chính trị hay xã hội. Nhưng không phải vì thế mà người Chăm đồng tộc lại hình thành những phe nhóm chống đối và thù hằng lẫn nhau. Dân tộc Chăm hôm nay không còn mong muốn trong thấy những hình ảnh thối nát và những biến cố « gà nhà đá nhau » đang diễn ra trong xã hội nữa.

Cũng vì trung thành với tư tưởng đó, Dương Chi Mai là phụ nữ Chăm đã thoát ly ra khỏi sự kiềm kẹp của gia đình, của bạn bè và phe nhóm để đóng vai trò của một người đàn bà độc lập, tìm cách xây dựng tư tưởng hướng về quê hương đổ nát, lúc nào cũng góp phần tham gia với bất cứ hội đoàn nào đấu tranh vì dân tộc. Bằng chứng cụ thể, Dương Chi Mai là thành viên của Hội Văn Hóa Truyền Thống Champa ở Sacramento (Hoa Kỳ) do cựu dân biểu Lưu Quang Sang sáng lập, nhưng Dương Chi Mai cũng không từ chối tham gia vào hoạt động của Hội Bảo Tồn Văn Hóa Champa do Trung Úy Đắc Văn Kiết hình thành, mặc dù hai hội này không bao giờ chấp nhận hợp tác với nhau để bảo vệ quyền lợi và danh dự của dân tộc Champa mất nước.

Bên cạnh làm nghĩa vụ trong Hội Văn Hóa Truyền Thống Champa và Hội Bảo Tồn Văn Hóa Champa, Dương Chi Mai cũng là thành viên nằm trong ban chấp hành của Hội Đồng Phát Triển Văn Hóa Xã Hội Champa ra đời vào năm 2007 nhân dịp Đại Hội kỷ niệm 175 năm vương quốc Champa bị xóa bỏ trên bản đồ, một tổ chức mà Hội Văn Hóa Truyền Thống Champa và Hội Bảo Tồn Văn Hóa Champa không bao giờ muốn nhắc đến. Và Dương Chi Mai cũng không bao giờ vắng mặt trong các chương trình hoạt động của IOC-Champa, một tổ chức đấu tranh để truyền bá di sản văn hóa Champa mà Hội Văn Hóa Truyền Thống Champa và Hội Bảo Tồn Văn Hóa Champa không ưa thích cho lắm.

Dương Chi Mai và phái đoàn Champa tại Quốc Hội Hoa Kỳ vào tháng 6-2013

Sự hiện diện của Dương Chi Mai trong ban chấp hành của Hội Đồng Phát Triển Văn Hóa Xã Hội Champa và tích cực hợp tác với IOC-Champa đã chứng minh rằng bà là phụ nữ CHăm có lập trường rỏ rệt về ý thức hệ dân tộc : Nhân danh một người Chăm mất nước, mỗi trí thức và thanh niên Chăm phải có nghĩa vụ cộng tác với bất cứ hội đoàn hay tổ chức nào có mục tiêu bảo vệ danh dự, quyền lợi và di sản văn hóa của dân tộc ; mỗi trí thức và thanh niên Chăm phải cương quyết dẹp tan và loại trừ mọi chủ thuyết gia đình trị, địa phương trị và bè phái trị. Đây là những ung nhọt đã đưa xã hội Chăm vào con đường khủng hoảng và bế tắt gần 3 thập niên qua.

Ba chương trình quan trọng đã xảy ra vào năm 2013 tại Hoa Kỳ do Hội Đồng Phát Triển Văn Hóa Xã Hội Champa và IOC-Champa tổ chức, đó là :

• Lễ ra mắt tác phẩm : Vương Quốc Champa : Lịch sử 33 năm cuối cùng 1802-1835

• Hội luận về Dân tộc Bản Địa Việt Nam

• Ngày vận động nhân quyền tại thủ đô Hoa Thịnh Đốn (Hòa Kỳ)

Là phụ nữ Chăm có ý thức hệ cao về dân tộc, Dương Chi Mai không ngần ngại đóng góp một cách tích cực trong ba biến cố này mặc dù bà biết Hội Văn Hóa Truyền Thống Champa và Hội Bảo Tồn Văn Hóa Champa từ chối tham gia trong chương trình này. Chính đó là bản tính độc lập và nghĩa vụ cao cả của một phụ nữ Chăm mất nước, đáng làm gương cho thế hệ mai sau.

Nếu các tầng lớp trí thức và thanh niên Chăm hôm nay có tinh thần độc lập như Dương Chi Mai, thì xã hội Chăm tại hải ngoại hôm nay sẽ không còn những ung nhọt đáng tiếc nữa.

Dương Chi Mai trong ngày Hội Luận về dân tộc bản địa Việt Nam