Ngày 5-9-2013, Musa Porome, thành viên của BBT Champaka.info có nhận bài viết của tác giả Panduranga Musa bày tỏ quan điểm về lễ ra mắt tác phẩm “Vương quốc Champa: Lịch sử 33 năm cuối cùng 1802-1835” do IOC-Champa ấn hành và do Hội Đồng Phát Triển Văn Hóa-Xã Hội Champa tổ chức vào ngày 14-9-2013 tại San Jose Hoa Kỳ.

Panduranga Musa là bút hiệu của sinh viên Chăm tại TP. HCM. Đây là nguyên văn bài viết của Panduranga Musa mà chúng tôi xin gởi đến quí độc giả:

Cảm nhận về tác phẩm "Lịch sử Champa 33 năm cuối cùng''

Panduranga Musa

Tác phẩm do IOC-CAMPA ấn hành và sẽ được ra mắt trong buổi lễ ''Lịch sử champa 33 năm cuối cùng và thảo luận về dân tộc bản địa'' tại San Jose, California, (Hoa Kỳ) vào ngày 14-9 tới đây. Có thể nói đây là sự kiện lớn đầu tiên của dân tộc Chăm từ trước tới nay, bởi lẽ nó thể hiện được 2 vấn đề mà ngườiChăm đang rất quan tầm, đó là nêu lên sự thật về lịch sử Vương quốc Champa và đòi lại quyền bản địa vốn là của chúng ta. 

Tác phẩm ''Lịch sử champa 33 năm cuối cùng'' là một cuốc sách và một tài liệu qúy về lịch sử Champa 33 năm cuối, bởi đây là tác phẩm khoa học đầu tiên nói về lịch sử Champa do tác giả là người Chăm, PGS.TS Po Dharma. Nhắc đến 33 năm cuối cùng của VQ Champa chúng ta không thể nhắc tới Chính sách diệt chủng người Chăm của triều Vua Minh Mạng. Trong thời kỳ khởi nghĩa của Ja thak Wa chính sách diệt chủng người Chăm của triều vua Minh mạng là rất tàn bạo và độc ác, Minh Mạng ra lệnh cho mỗi quân lính của mình, mỗi ngày 1người lính Minh Mạng phải giết được 3 người Chăm thì mới được ăn cơm và sẽ được thưởng tiền, lợi dụng chính sách này của Vua Minh Mạng, cư dân Việt tranh đua nhau giết hại, tàn sát hàng ngàn người Chăm, thiêu đốt làng palei, và vơ vét gia sản của họ. Đó là nguyên nhân giải thích vì sao dân số Chăm chỉ còn lại chưa đầy 60 ngàn người vào đầu thế kỷ 20. Đây là một vụ diệt chủng kinh hoàng chưa từng xảy ra trong lịch sử Đông Nam Á, tuy nhiên cho đến hôm nay vẫn chưa ai biết đến, hoặc ít biết đến, vẫn chưa có một tòa án quốc tế hay một công trình nghiên cứu khoa học nào, xem xét và đánh giá, 'tội ác' mang tính diệt chủng này....

Chiến tranh bao giờ cũng có 2 mặt, sẽ thiếu trọn vẹn nếu chỉ đọc một mặt của trang sự ấy... Nếu như người Việt tự hào về truyền thống ngàn năm chống gjặc ngoại xăm phương bắc đô hộ qua các thời kỳ, thì lòng yêu nước và tinh thần chống giặc ngoại xăm của người Champa đáng được trân trọng và ca ngợi. Hãy lấy tâm trạng và hồn nước linh thiêng của người Việt, để hiểu cho tâm trạng người Champa khi bị Đại Việt Xâm chiếm, để hiệu được tổ quốc của họ cũng thiêng liêng chứ không riêng gì người Đại việt...Lịch sử 33 năm bi thương cuối cùng của Champa đã vùi sâu trong quá khứ, nay được tái hiện lại trong một tác phẩm này, không phảj để khơi dạy lại nỗi đâu mất nước của dân tộc chăm, hay mối hận thù giữa haj dân tộc Chăm-kinh, mà để nhắc nhở mọi người thế hệ hôm nay dù Chăm hay Kinh điều phải tôn trọng sự thật và không được quên lịch sử và cội nguồn. Đối với người Chăm, mong rằng thế hệ hôm nay và mai sau tiếp nhận tác phẩm trên để hiểu, biết thêm về lịch sử dân tộc mình, ra sức học tập và rèn luyện để có đủ khả năng nhận thức và đánh gjá đúng những sự kiện diễn ra trong quá khứ, hiện tại và trong tương lai, từ đó ý thức đoàn kết nhau, cố gắng giữ gìn những nét đẹp, truyền thống và giá trị văn hóa cha ông ta đã để lại để phát triển cộng đồng Chăm.

Với người Kinh mong rằng thế hệ hôm nay có cái nhìn trung thực hơn về lịch sử, những gì cha ông đã làm để hủy diệt một Vương Quốc láng giềng vì phong trào "Nam tiến''. Từ đó, có trách nhiệm và công bằng hơn trong công tác hòa giảj dân tộc, và cùng nhau xây dựng một đất nước Việt Nam hòa bình, ổn định và phát triển.