Tại khu vực Đông Nam Á hiện nay, cuộc đấu tranh của dân tộc bản địa Chăm-Khmer Nam Bộ-Tây Nguyên (Việt Nam), dân tộc Hmong (Lào), dân tộc Shan-Karen (Miến Điện), dân tộc Patani (Thái Lan) và dân tộc Moro (Philippines) đã gây ra nhiều sự chú ý nhất trên làn sóng báo chí quốc tế. Trong cuộc vận động đấu tranh này, dân tộc bản địa Moro là nhóm người có tổ chức qui mô nhất,

đấu tranh bằng vũ lực đã gây bao thiệt mạng trong suốt bốn thập niên qua. Mục tiêu đấu tranh của dân tộc Moro chỉ nhằm đòi quyền tự trị thật sự tại hòn đảo Mindanao.

Philippines trao trả 75% nguồn tài nguyên cho dân tộc Moro

Ngày 14-7-2013, một số báo chí quốc tế loan tin rằng chính phủ Philippines (Phi Luật Tân) đã thỏa thuận với dân tộc bản địa Moro của nước này để chia sẻ tài nguyên thiên nhiên ở vùng Mindanao nơi tập trung đông đảo dân tộc Moro. Tổ chức đấu tranh của dân tộc bản địa Moro mang tên là « Mặt Trận Giải Phóng Hồi Giáo Moro » viết tắt là MILF sẽ nhận 75% các nguồn tài nguyên vàng, đồng và các nguồn khai thác khác nằm trên lãnh thổ của dân tộc Moro. Thỏa thuận đạt được sau một đàm phán kéo dài nhằm chấm dứt xung đột giữa dân tộc Moro và chính quyền Philippines trong suốt 40 năm, đã làm thiệt mạng ước tính 120.000 người.

Nhưng một nhóm phiến quân khác mang tên là « Chiến Binh Tự Do Hồi Giáo Bangsa Moro » (BIFF) có khuynh hướng bạo lực, không tham gia vào cuộc đàm phán vẫn tiếp tục tấn công vào quân đội Philippine. Hai binh sĩ Philippines và năm du kích Moro đã thiệt mạng hôm thứ bảy 13-7-2013.

Sau 6 ngày hội đàm ở thủ đô Kuala Lumpur của Malaysia, chính phủ Philippines và Mặt Trận Giải Phóng Hồi Giáo Moro đã ký kết một hiệp định thỏa thuận vào ngày chủ nhật 14-7-2013. Theo hiệp định này, chính phủ Philippines đồng ý trao nhiều quyền tự chủ hơn cho dân tộc bản địa Moro tại Mindanao ở khu vực thuộc miền Nam.

Bản đồ Mindnao, khu vực dân tộc Moro

Theo các điều khoản của hiệp định, khu vực tự trị mới của dân tộc bản địa Moro sẽ được đặt tên gọi là Bangsa Moro. Thỏa thuận mới này gia tăng khả năng hai bên đạt được một thỏa thuận hòa bình cuối cùng để kết thúc cuộc xung đột đã từng diễn ra qua nhiều thập niên. Các nhà lãnh đạo của Bangsa Moro sẽ có quyền lực chính trị và kinh tế nhiều hơn. Thực thi pháp luật sẽ được chuyển từ tay quân đội Philippines sang cảnh sát Bangsa Moro theo từng giai đoạn và từng bước. Các nhu cầu kinh tế khó khăn của cộng đồng Moro sẽ được giải quyết.

Theo thỏa thuận mới đạt được, hai bên nhất trí tỷ lệ 75% -25% trong sự chia sẻ tài nguyên thiên nhiên và chia đều các nguồn năng lượng khác được khai thác trên lãnh thổ của dân tộc bản địa Moro.

Cuộc đấu tranh của dân tộc Moro tại Philippines là bài học quí báu trong cuộc vận động đòi quyền dân tộc bản địa. Nhưng dân tộc Chăm, Khmer Nam Bộ và Tây Nguyên là cộng đồng bản địa nằm trên địa bàn chính trị và địa dư hoàn toàn khác biệt, có nên sử dụng bạo lực để làm tiêu chí cho cuộc đấu tranh của mình ? Vì rằng Tuyên Ngôn Liên Hiệp Quốc về « quyền của dân tộc bản địa » ký kết vào năm 2007 không yểm trợ cho bất cứ ai dùng vũ lực để phục hưng quyền « tự quyết, tự quản và tự trị » ghi rỏ trong điều 3 và 4 của Tuyên Ngôn này.  

Lực lượng vũ trang Moro