Nhằm phát triển chương trình giao lưu giữa dân tộc Chăm và dân tộc Ða Ðảo trong khu vực Ðông Nam Á, Ts. Po Dharma đã tổ chức cuộc viếng thăm thủ đô Kuala Lumpur (Mã Lai) dành cho 3 phụ nữ Chăm, cô Ðàng Thị Tính, Sử Thị Quít và Sử Thị Hoa (Ninh Thuận), được xem như là thành phần trí thức phái nữ của cộng đồng Chăm hôm nay. Mục tiêu của cuộc viếng thăm này nhằm giúp giới trí thức Chăm có cơ hội tiếp thu thêm những cái hay đẹp của nước ngoài, mở rộng thêm kiến thức về sự phát triển kinh tế và xã hội của một số quốc gia nằm trong khối Asean mà Việt Nam là thành viên kể từ ngày 28-7-1995.

Cuộc viếng thăm này đã diễn ra tại Kuala Lumpur trong một tuần kể từ ngày 14 tháng 2 năm 2011.

Mã Lai là vương quốc đa tôn giáo, đa văn hóa và đa chủng tộc, tập trung hai thành phần công dân rõ rệt. Nhóm thứ nhất là cộng đồng Bumi Putera (người bản xứ) bao gồm những người Mã theo Hồi Giáo và những sắc dân bản địa sống trên miền cao, cấu thành một tập thể công dân của Mã Lai nhưng hưởng qui chế ưu tiên về mặt kinh tế và giáo dục được qui định rõ ràng trong hiến pháp. Thí dụ điển hình, cộng đồng Bumi Putera mua nhà với giá rẻ hơn so với người Hoa và Ấn hay tất cả kinh phí chi tiêu của nhà nước liên bang Mã Lai chỉ dành ưu tiên cho công ty của người Mã.

Nhóm thứ hai là công đồng người Hoa di cư kể từ thế kỷ thứ 16 và dân tộc Ấn Ðộ, định cư từ thời Anh Thuộc. Người Hoa và Ấn Ðộ là công dân có quốc tịch Mã Lai, nhưng không phải Bumi Putera. Chính vì thế, họ không có quyền hưởng một số qui chế như người Mã và sắc dân bản địa.

Liên bang Mã Lai gồm có 28 triệu 200 000 người. Dân tộc Mã chiếm tỷ lệ đa số, tức là 50,4% dân số, tiếp theo đó là người Hoa (23,7%), dân tộc bản địa ở miền cao (11,0%), người Ấn (7,1%) và dân tộc khác gốc người Nam Dương, Thái, Phi Luật Tân, v.v. (7,8%). Mã Lai cũng là một quốc gia nằm trong khối Asean đã đón nhận rất nhiều người Chăm sang lánh nạn sau biến cố chính trị 1975. Chỉ số của người Chăm sinh sống tại Mã Lai ước lượng hơn 25 000 người mà đa số là Chăm Campuchia và Chăm miền tây nam phần.

Mã Lai là quốc gia quân chủ lập hiến theo thể chế liên bang, bao gồm 13 tiểu bang. Mỗi tiểu bang có qui chế chính trị của một “tiểu vương quốc” đặt dưới quyền cai trị của tiểu vương (Sultan). Vương quốc Mã Lai có 9 ông vua thay phiên nhau lên nắm chính quyền tại trung ương gọi là Yang Dipertuan Agong (vị lãnh tụ tối cao), tức là vua của liên bang, có nhiệm kỳ là 5 năm. Một số tiểu bang như Sabah và Sarawak nơi tập trung đông đảo nhất người dân bản địa, mang qui chế tự trị có mô hình “quốc gia trong một quốc gia”, nắm quyền quản trị khu vực này theo truyền thống của họ và ngăn cấm mọi công dân Mã Lai ở tiểu bang khác đến định cư hay xin việc làm trong tiểu bang của họ. Chính vì thế, tất cả công dân có quốc tịch Mã Lai kể cả ông Thủ Tướng, Bộ Trưởng (ngoài trừ vua Mã Lai), v.v., phải mang hộ chiếu theo một khi bước chân vào biên giới của tiểu bang Sabah và Sarawak để sở hải quan của họ đóng dấu lên hộ chiếu nhằm thông báo rằng du khách quốc tịch Mã Lai chỉ có quyền ở lại trong tiểu bang này trong vòng 3 tháng mà thôi. Ðây cũng là qui chế nhằm né tránh mọi sự lấn áp đất đai của người dân bản địa ở Sabah và Sarawak và gây ra mối khủng hoảng dân tộc trong vương quốc này.

Hoa, Quít, Tính

 Là một quốc gia đa chủng tộc, thành ra mỗi chủng tộc trong đại gia đình Mã Lai đều có quyền nói tiếng riêng của họ, thành lập một đảng phái chính trị riêng, xây dựng những trường học riêng và chương trình phát thanh và truyền hình riêng, v.v. Tiếng Mã là ngôn ngữ chính thức tại Mã Lai, nhưng tiếng Anh là tiếng phổ thông, được giảng dạy trong các trường lớp kể từ lớp mẫu giáo và cũng là ngôn ngữ thông dụng nhất trong việc giao tế hàng ngày, nhất là giao tế với người Hoa và Ân Ðộ, vì họ không nói rành cho lắm tiếng Mã. Kể từ đó, tiếng Anh không còn là tiếng thực dân nữa mà là ngôn ngữ ngoại giao, ngôn ngữ khoa học và thương mại. Ðây là chính sách nhằm xóa bỏ mưu đồ thực dân mới “con vua mới được làm vua” như một số nước tại khu vực Ðông Nam Á thường áp dụng. Chính sách song ngữ Anh-Mã trong hệ thống giáo dục đã giúp dân tộc Mã Lai, không phân biệt giai cấp xã hội, giàu nghèo (vì ai cũng học tiếng Anh từ lớp mẫu giáo) có thể nắm giữ quyền hành trong mọi cơ cấu tổ chức chính quyền từ trung ương đến địa phương và hội nhập vào môi trường phát triển quốc tế. Chính vì thế, người ta thường cho rằng Mã Lai không có nhiều tài nguyên thiên nhiên, nhưng vương quốc này có nhiều tài lực dân sự, xuất thân từ những đại học nổi tiếng trên thế giới, có trình độ tiếng Anh và khoa học không thua kém với các quốc gia tân tiến hôm nay. Kể từ đó, sự phát triển và giàu có của vương quốc Mã Lai không phát xuất từ tài nguyên thiên nhiên mà là từ hệ thống giáo dục và đào tạo.

Trước đà phát triển kinh tế quá nhanh chóng, Mã Lai phải nhập cảnh hàng triệu nhân công nước ngoài để phục trong các hãng xưởng và xí nghiệp trong đó có hơn 400 000 người lao động Việt Nam chuyên làm những ngành nghề rất là mệt nhọc, nhất là nghề xây dựng mà người Mã không bao giờ muốn đảm trách.

Bên lề của sự phát triền kinh tế, dân tộc Mã còn là cộng đồng tộc người có nền văn hóa và ngôn ngữ rất gần gũi với người Chăm. Chính vì thế, cuộc viếng thăm này đã đưa 3 phụ nữ người Chăm trở về cội nguồn lịch sử quê hương của Nai Tang Ya Bia Tapah (Po Nai ở núi Chà Bang), của Jawa Haok trong lễ múa Rija có Ja Pluai, của phụ nữ mặc áo dài 3 baong (áo dài Chăm chỉ có 2 baong), v.v. nhằm thấy tận mắt những gì đã xảy ra trong xã hội của người Mã hôm nay, một dân tộc có chung một nguồn gốc văn hóa với người Chăm nhưng họ có nhiều may mắn hơn được làm công dân của một quốc gia thanh bình và thịnh vượng trong khu vực Ðông Nam Á.

Trong thời gian lưu lại tại Kuala Lumpur, nhóm phụ nữ Chăm đã học hỏi thêm 2 yếu tố mà họ thường nhắc đến, đó là:

 1). Vương quốc Mã Lai là quốc gia giàu mạnh có số lượng xe con nhiều hơn người đi dạo phố, thành phố gồm những ngôi nhà chọc trời, rừng núi xanh tươi, cây cỏ xanh tốt khác xa so với vùng Phan Rang khô cần sỏi đá, rừng núi trơn tru không còn cây cối để làm nơi nghi mát.

 2). Dân tộc Mã giàu có, nhưng người đàn ông Mã vẫn quyết tâm làm lao động, yêu chuộng bất cứ nghề nghiệp gì có thể mang lại nguồn lợi nhuận cho gia đình, kể cả làm nghề bán cá, bán rau, rửa chén, làm bếp, bán hàng rong, v.v. Ðây là nghề nghiệp mà phái nam của người Chăm từ chối thi hành vì họ xem đó là nghề làm mất đi thể diện của người đàn ông.

Hy vọng rằng, cuộc viếng thăm Mã Lai của 3 phụ nữ này sẽ gây ra phong trào tham quan của dân tộc Chăm nhằm tiếp thu thêm những cái hay đẹp của nước ngoài hầu canh tiến hóa lại cơ cấu tổ chức kinh tế và xã hội của người Chăm phù hợp với chiều hướng phát triển của thế kỷ thứ 21 này.

Viếng thăm thủ đô hành chánh Putra Jaya của Malaysia