Musa Porome

Có hoa nào không tàn, cuộc tình nào lại chẳng phai. Trên đời chẳng có gì là vĩnh cửu . Lịch sử đã chứng minh chiến tranh nào lại chẳng tàn và hoà bình nào lại vĩnh viễn bao giờ, và vĩnh viễn hay tàn phai đều từ lòng người. Những cách biệt tôn giáo, quan điểm và đời sống đã từng dặm lên dân Chăm thành những lở lói qua nhiều thập niên. Đây là một kinh nghiệm và một bài học đau đớn nhứt mà giới trẻ của chúng ta hôm nay cần học hỏi để định hướng cho tương lai của dân tộc.

Chúng ta đã biết đa số giới đàn anh chúng ta đã hy sinh vì dân tộc trên nhiều bình diện, tiếc rằng họ ra đi không để lại cho giới đàn em thừa kế để tiếp tục nối vòng tay đi tiếp. Ngoài sự hy sinh vì những nghĩa vụ  thiết thực ấy, cũng không ít nhân sự có những quan điểm sai lầm chỉ vì quyền lợi cá nhân đã gây bao thống khổ tạo bao vết thương lở lói cho dân tộc. Thế nhưng, hôm nay và thời đại này, chúng ta cần bỏ quên và tha thứ để tiếp tục đi tới. Dân tộc Chăm cần phát triển, vì thế giới ngày nay đã chuyển mình, nên chúng ta cũng cần phải chuyển mình theo thời đại mới, một thời đại đang chuyển bánh một cách nhanh chóng ngoài sức tưởng tượng của nhân loại. Vì thế, chúng ta cần có nhau để phát triển theo nhịp độ đó. Thế nhưng, làm thế nào để phát triển trong khi dân trí Chăm còn quá thấp, đời sống Chăm còn quá nghèo? Đây là câu hỏi cần có giải pháp thiết thực.

Theo tôi, xã hội Chăm cần cải cách trên nhiều bình diện và ba vấn đề cần phải thực hiện trước nhứt, đó là:

1). Đoàn kết

Phải thực sự đoàn kết, dẹp bỏ những khác biệt như tôn giáo, địa phương, quan điểm chính trị và văn hoá. Vì rằng, tôn giáo chỉ là một tín ngưỡng, và địa phương không phải là vấn đề để kỳ thị nhau. Quan điểm chính trị và văn hoá không phải là vấn đề để chống phá nhau mà là vấn đề đối thoại để đưa đến thống nhứt.

2). Dân trí

Người Chăm cần quan tâm nhiều đến vấn đề đào tạo nhân sự trên nhiều lĩnh vực chuyên môn về khoa học kỷ thuật và văn hoá chính trị. Vì thế, Cha mẹ của con em Chăm cần hy sinh nhiều và nhiều hơn để tạo cơ hội cho con em được đến trường học và đến nơi đến chốn. Dân trí cao thì xã hội mới phát triển nhanh và văn minh tiến bộ.

3). Thế hệ tiếp nối

Điều này rất cần thiết và thiết thực. Nếu xã hội không có sự liên đới và tiếp nối thì là xã hội của một chiếc cầu gẫy. Kinh nghiệm của giới đàn anh đi trước cần đào tạo trao lại cho giới đàn em tiếp tục nối nhịp. Di sản văn hoá, cần tiếp tục bảo tồn một cách khoa học, ngôn ngữ chữ viết Chăm cần đào tạo và trao dồi liên tục.

Vấn đề cải cách, theo tôi thế hệ trẻ Chăm cần phải hy sinh để cải cách, vì cải cách là thay đổi, mà thay đổi là phải va chạm đến nhiều vấn đề. Thế nhưng, mỗi dân tộc, mọi xã hội và mỗi quốc gia đều cần cải cách để phát triển theo trào lưu mới. Nhưng, những gì cần cải cách? Theo thiển ý của tôi ba vấn đề cần cải cách như:

• Tư tưởng

Đây là vấn đề cần thiết nhứt cần cải cách. Có nghĩa là chúng ta cần phải phát triển tối đa nền tảng học vấn. Học từ những văn minh tiến bộ, học từ những khoa học kỷ thuật mới, học từ những lễ độ đạo đức. Học tha thứ, học đoàn kết, học phát triển, học xây dựng, học hy sinh, học xoá bỏ những tư tưởng xấu, học xoá bỏ những phí phạm thồi gian không lợi ích, học làm người tốt, học cải cách những lạc hậu, và v.v... có như vậy thì chúng ta có thể hy vọng cải cách nhiều vấn đề trước mắt.

•  Tôn giáo

Không ai có thể cải cách tôn giáo, nhưng cải cách ở đây có nghĩa là người theo đạo cần hiểu biết rỏ ràng về chính đạo để mình có thể thực hiện đúng theo lời răn bảo trong tôn giáo. Vì không hiểu đạo nên nhiều tín đồ đã không thực hiện đúng, không đi đúng đường tạo nên  sức mẻ và chia rẻ giữa tôn giáo với nhau.

•  Phong tục tập quán

Phong tục tập quán là di sản tâm linh của dân tộc. Chúng ta nên cố gắng giữ gìn những nét tinh hoa của phong tục tập quán và loại bỏ đi những bản sắc không phù hợp với truyển thống tín ngưỡng của dân tôc tộc Chăm

•  Văn hóa, ngôn ngữ và chữ viết

Đời sống văn hoá, ngôn ngữ và chữ viết của người Chăm đang lâm vào tình trạng mai một. Người Chăm ở Việt Nam gần như bị đồng hoá, Chăm Cambodia không còn nói tiếng Chăm và nguồn gốc Chăm nay đã và đang bị tận diệt. Chăm ở các quốc gia khác như Thái Lan, Malaysia, Hainam đã hoàn toàn mất. Chăm ở Hoa Kỳ, Pháp và các nước khác đang dần dà đi vào diệt vong trong những thập niên tới, nếu không có giải pháp thiết thực cho sự sống còn của dân tộc này. Đời sống của họ cũng thế, vẫn còn nghèo khó nếu đem ra so sánh với các cộng đồng dân tộc thiểu số khác. Lý do dẫn đến kết quả thương tâm này đa phần phát xuất từ những vấn đề nêu trên.

 *

Hãy trở lại với nhau để cùng nối vòng tay xây dựng, phát triển và bảo tồn dân tộc. Hãy tự hào cho một dân tộc Champa đã từng một thời kiêu hùng và văn minh nhất vùng Đông Nam Á. Những đền tháp cổ kia đang đứng sừng sửng dọc miền trung nước Việt là minh chứng cho sự thực. Chớ đừng hổ thẹn vì dân tôc chúng ta còn quá nghèo nàn. Một dân tộc văn minh tiến bộ, phát triển đều bắt đầu từ bàn tay xây dựng của giới thanh niên minh mẫn và sáng suốt. Dân tộc Champa đang cần các bạn đó.