Inrasara

Đọc bài viết của tác giả Inrasara “Minh định về bức thư của Tiến sĩ Thành Đài”, trong đó có nhiều nội dung liên quan đến bài tham luận của tôi với chủ đề “Xây dựng ý thức đoàn kết trong cộng đồng Chăm” đăng trên trang web Champaka.info. Đây là một bài viết đầy tinh thần và trách nhiệm của một người Chăm trong nước, trăn trở trước những xáo trộn trong cộng đồng Chăm hiện tại với mong muốn góp thêm một phần nhỏ bé của mình trong việc xây dựng ý thức đoàn kết trong cộng đồng Chăm.

Như tôi đã viết trong bài tham luận: “Phải nên trả lại cho Champa những giá trị như nó vốn có. Giữ gìn và bảo tồn văn hoá Champa phải là niềm tự hào và trách nhiệm của những người con của xứ sở hoa Champa”. Đây là tư tưởng chủ đạo của bài viết mà tôi muốn gửi thông điệp này đến Hội luận Champa II vào tháng 9-2012, không liên quan gì đến anh Inrasara. Chính đó là nguyên nhân giải thích tại sao tôi phải có trách nhiệm trả lời cho bài viết mang tựa đề: Minh định về bức thư của Tiến sĩ Thành Đài mà Inrasara đưa tên tôi (Ja Karo) ra bàn luận.

Trước hết, cần thấy rằng Thành Đài đã cố tình trích dẫn và suy diễn theo ý đồ cá nhân trong bức thư gửi đến anh Inrasara mà theo tôi có lẽ là để kích động, gây hiềm thù và chia rẽ trí thức Chăm. Lâu nay trên diễn đàn thông tin mạng, Thành Đài luôn công kích PGS.TS. Po Dharma nên lần này mượn bài viết của tôi để kích động anh Inrasara chống lại PGS.TS. Po Dharma và tôi, đó là điều dễ thấy từ bức thư này. Và thực tế nó đã tác động rất lớn đến anh Inrasara đến nỗi anh phải ra tay viết bài “minh định” vào ngày 25.8.2012 (trước 5 ngày Hội luận 2 khai mạc) và cho rằng đây là bài viết đặc biệt quan trọng và hiếm hoi mà sau hơn 5 năm qua anh đã bàng quang, bỏ ngoài tai bao búa rìu dư luận và xoá không đọc tất cả email gửi “chung”. Điều này thể hiện trong lời giới thiệu bài viết của anh Inrasara :

…. “đây là lần thứ ba tôi minh định với bà con cùng anh chị em Cham vấn đề liên quan đến cộng đồng. Chỉ như một cung cấp tư liệu cần thiết, …”

Nhưng thực tế, trong bài viết của tôi gồm có 3.167 từ về chủ đề đoàn đết trong cộng đồng Chăm, Thành Đài chỉ trích dẫn một “khúc”gồm 45 từ để phân tích và suy diễn. Và anh Inrasara dùng lại 30 từ (trong 45 từ Thành Đài trích), chiếm 0,95% của bài viết để tiếp tục suy diễn và phê phán tôi có nhận định sai lầm về “nhiệm vụ Ban Biên Soạn”?

Như vậy có nghĩa là Thành Đài và anh Inrasara đã thừa nhận 99,05% nội dung trong bài viết của tôi về chủ đề “Xây dựng ý thức đoàn kết trong cộng đồng Chăm”.

Để làm rõ nội dung của “30 từ” mà anh Inrasara trích lại từ “45 từ” của Thành Đài trích từ bài viết của tôi, mà đã làm anh Inrasara tốn nhiều giấy mực và công sức để minh định cho bức thư của Thành Đài và phê phán tôi nhận định sai lầm, tôi trích lại nguyên văn như sau:

1). Nhận xét về việc trích dẫn và suy diễn của các tác giả

Nguyên văn của tôi:

“Ưu điểm: BBSSCC có được nhiều quyền lợi và quyền lực từ Chính phủ Việt Nam qua các dự án, công trình về Chăm. Họ có công tham gia bảo tồn và phát triển văn hoá Chăm một cách chính thống và hợp pháp theo định hướng phát triển và chỉ đạo của Nhà nước Việt Nam. Lĩnh vực chủ yếu của họ là văn hoá nghệ thuật chủ yếu diễn đàn ngôn ngữ, thơ văn phản ánh tâm tư, tình cảm qua ngòi bút nghệ thuật dưới sự kiểm soát nội dung bởi an ninh của Nhà nước Việt Nam”.

Thành Đài trích lại và suy diễn:

“Lĩnh vực chủ yếu của họ (Ban Biên soạn sách chữ Chăm) là văn hoá nghệ thuật chủ yếu diễn đàn ngôn ngữ, thơ văn phản ánh tâm tư, tình cảm qua ngòi bút nghệ thuật dưới sự kiểm soát nội dung bởi an ninh của Nhà nước Việt Nam [ám chỉ nhà thơ văn Phú Trạm]”

Inrasara trích và viết lại:

“Ja Karo viết: Lĩnh vực chủ yếu của BBS là “văn hoá nghệ thuật chủ yếu diễn đàn ngôn ngữ, thơ văn phản ánh tâm tư, tình cảm qua ngòi bút nghệ thuật””

Qua mô tả việc trích dẫn ở trên, cho thấy anh Inrasara đã mượn cách suy diễn của Thành Đài viết lại câu văn của tôi dưới hình thức khác và phê phán tôi như dưới đây:

…. “Đây là nhận định sai. Nhiệm vụ của BBS là soạn sách giáo khoa tiếng Cham cho học sinh Cham cấp tiểu học, theo dõi việc dạy và học.

Họ không là “diễn đàn ngôn ngữ”. Trước 1982, vì nhu cầu soạn sách, họ có nghiên cứu ngôn ngữ, chủ yếu để viết tiếng Cham “chuẩn”. Từ thời Nguyễn Văn Tỷ làm Trưởng ban (1984), riêng lĩnh vực ngôn ngữ, họ không làm gì khác hơn. BBS càng không làm “văn hóa nghệ thuật,… thơ văn”. Thơ văn là thơ văn cho trẻ con, chỉ giới hạn trong phạm vi sách giáo khoa như đã nêu.”

Tôi xin khẳng định lại rằng: Tôi đã viết

“…Lĩnh vực chủ yếu của họ là văn hoá nghệ thuật…” vậy thì tại sao anh đi phân tích “Nhiệm vụ của BBS …” và cho rằng tôi sai.

Tôi lấy làm tiếc vì một người có danh tiếng trên lĩnh vực văn chương như anh Inrasara lại dùng chiêu thuật “đánh tráo khái niệm” thay từ “lĩnh vực” thành từ “nhiệm vụ” và thay từ “họ” của tôi thành “BBS” để phê phán tôi nhận định sai và từ đó “minh định” cho nhiều điều mà anh tự suy diễn theo cách hiểu sai lầm “cố ý” đó!

Ai cũng hiểu rằng “lĩnh vực” mang hàm nghĩa toàn bộ nội dung trong một ngành hoạt động nào đó hay một ngành khoa học như lĩnh vực toán học, lĩnh vực văn hoá nghệ thuật; còn “nhiệm vụ” mang nghĩa công việc chính phải thực hiện ví dụ như nhiệm vụ của nhà thơ, nhiệm vụ của công an an ninh văn hoá,…;

Thêm vào đó, đại từ thay thế “họ” trong câu viết của tôi là hàm ý chỉ “người” ở số nhiều tức là các thành viên trong Ban Biên Soạn, khác nghĩa với cụm từ “BBS” mà Thành Đài và Anh Inrasara thay thế để nói đến nhiệm vụ cụ thể của “một tổ chức hành chính”.

Sự đánh tráo khái niệm này dẫn đến sự hiểu sai nghĩa câu viết gốc của tôi và phê phán tôi nhận định sai là một việc làm không đáng có như một anh Inrasara! Điều này cho thấy anh đã xem thường độc giả và hãy để độc giả phán xét ai là người đúng, sai trong việc này.

Hơn nữa, cũng cần hiểu câu văn trên trong nội dung toàn bài tham luận về chủ đề “đoàn kết trong cộng đồng Chăm”. Câu viết trên là trong đoạn văn ghi nhận những ưu điểm của BBSSCC. Việc khẳng định lĩnh vực của các thành viên trong BBS không chỉ dừng lại ở việc biên soạn sách giáo khoa Chăm mà cả trên lĩnh vực văn hoá nghệ thuật là ý kiến mang tính tích cực trong việc tôn trọng và thừa nhận những đóng góp của các thành viên trong tổ chức này trong việc phát triển cộng đồng Chăm. Cũng cần hiểu “văn hoá nghệ thuật” không chỉ là làm thơ văn như Thành Đài suy diễn ám chỉ cho anh Inrasara mà còn nhiều lĩnh vực khác mà các thành viên BBS đã tham gia và đóng góp.

Một lần nữa tôi khẳng định thêm rằng sự suy diễn của Thành Đài, và anh Inrasara là không đúng với ý đồ bài viết của tôi và việc đánh tráo khái niệm là không mang tính khoa học và khách quan.

2). Trao đổi thêm với anh Inrasara

Qua đoạn viết của anh Inrasara về ban biên soạn: ….Họ không là “diễn đàn ngôn ngữ”. Trước 1982, vì nhu cầu soạn sách, họ có nghiên cứu ngôn ngữ, chủ yếu để viết tiếng Cham “chuẩn”. Từ thời Nguyễn Văn Tỷ làm Trưởng ban (1984), riêng lĩnh vực ngôn ngữ, họ không làm gì khác hơn. BBS càng không làm “văn hóa nghệ thuật,… thơ văn”. Thơ văn là thơ văn cho trẻ con, chỉ giới hạn trong phạm vi sách giáo khoa như đã nêu.”

Trong đoạn viết trên chính anh Inrasara lại mâu thuẫn với chính mình, anh khẳng định “họ có nghiên cứu về ngôn ngữ” nhưng lại phủ định Họ không là “diễn đàn ngôn ngữ”. Diễn đàn ngôn ngữ là nơi trao đổi về những nghiên cứu về ngôn ngữ; Bản thân Sách Giáo Khoa dạy tiếng Chăm là một sản phẩm khoa học về ngôn ngữ, đó là chưa kể đến các bài viết nghiên cứu về ngôn ngữ mà các thành viên BBS tham gia tại các hội thảo khoa học về ngôn ngữ. Vậy sao anh Inrasara lại nói:…. “Họ không là “diễn đàn ngôn ngữ””.

Anh Inrasara cho rằng: “BBS càng không làm “văn hóa nghệ thuật,… thơ văn”. Thơ văn là thơ văn cho trẻ con, chỉ giới hạn trong phạm vi sách giáo khoa như đã nêu.”

Việc biên soạn sách giáo khoa không nhất thiết yêu cầu BBS phải sáng tác tạo ra tác phẩm văn học mới nhưng BBS phải có trách nhiệm lựa chọn những bài thơ, bài văn hay mang tính giáo dục cao và phải đảm bảo cả về tính nghệ thuật để giới thiệu trong Sách Giáo Khoa. Hơn nữa họ phải thiết kế các câu hỏi, lời hướng dẫn để để giúp Học Sinh tìm hiểu cái hay, cái đẹp của các bài văn, bài thơ…Vậy nếu họ không có khả năng, trình độ về lĩnh vực văn hoá nghệ thuật nói chung và văn học nghệ thuật nói riêng sao có thể thực hiện nhiệm vụ này.

Hơn nữa anh còn cho “Thơ văn là thơ văn cho trẻ con, chỉ giới hạn trong phạm vi sách giáo khoa như đã nêu”, như vậy hoá ra thơ văn trẻ con không phải là văn hoá nghệ thuật…thơ văn. Vậy chỉ có thơ văn cho người lớn mới là văn học nghệ thuật hay sao!? Nhà thơ Phạm Hổ, nổi tiếng với những bài thơ về thiếu nhi chẳng lẽ nào không công nhận ông làm việc trên lĩnh vực văn học nghệ thuật!?

Qua đó cho thấy rằng anh Inrasara rất “xem thường” Ban Biên Soạn, chưa đánh giá hết được những công sức đóng góp to lớn của họ trong việc soạn sách chữ Chăm cũng như lĩnh vực nghiên cứu ngôn ngữ, mặc dù việc cải biên chữ Chăm của họ còn nhiều tranh cãi về mặt khoa học. Đó là chưa kể đến việc các thành viên này ngoài việc tham gia biên soạn sách họ còn đóng góp rất nhiều trên lĩnh vực văn hoá nghệ thuật nói chung.

3). Nhầm lẫn Ja Karo (độc giả trong nước)  và Po Dharna

Việc anh cung cấp thêm thông tin Thành Đài suy đoán về tôi chính là Po Dharma qua đoạn viết: (….về chi tiết TS Thành Đài cho tác giả Ja Karo thuộc nhóm Champaka, hay là chính PD, đúng hay sai – tôi không ý kiến).

Điều này thật tình làm tôi BẤT NGỜ vì Pgs. Ts. Po Dharma là một trí thức Chăm ở hải ngoại nổi tiếng với những công trình nghiên cứu khoa học về Champa, còn tôi như đã công khai trên mặt báo chỉ là “độc giả trong nước”, một trí thức Chăm bình thường với tần tảo công việc sớm hôm cho cuộc sống sinh nhai hàng ngày. Nhưng cũng như anh và bao nhiêu người Chăm khác, tôi cũng đang trăn trở và bức xúc trước những vấn nạn của cộng đồng Chăm hiện nay và mạnh dạn trao đổi trên diễn đàn về những gì mình quan tâm. Chỉ có khác là anh dùng ngòi bút tài hoa của mình cho những tác phẩm nghệ thuật và được đông đảo độc giả biết đến với nhiều lời ca tụng và thán phục; còn tôi lại sở trường ở lĩnh vực phóng sự, phản ánh, phê bình về những điều mắt thấy, tai nghe cả những điều nhạy cảm dưới góc nhìn của nhà nghiên cứu.

Tóm lại, tôi lấy làm tiếc về những gì đã xảy ra, tôi không ám chỉ riêng cho cá nhân nào cả trong bài viết của mình mà chỉ phân tích tình hình cộng đồng Chăm trên bình diện về những ưu điểm và hạn chế của các tổ chức với sự khái quát chung nhằm tìm đến giải pháp đoàn kết cho cộng đồng Chăm. Như anh Inrasara đã viết:

….Việc TS Thành Đài cho là Ja Karo nhắc đến “an ninh Việt Nam” là “ám chỉ nhà thơ Phú Trạm” (tức Inrasara) chỉ là cách suy diễn. Ja Karo viết rất rõ, theo tôi – tác giả này không ám chỉ ai cả.

Nhưng việc anh Inrasara lên tiếng “minh định” dựa vào bức thư của Thành Đài “suy diễn theo ý đồ cá nhân” mà không đọc lại toàn văn bài viết của tôi để rồi tiếp tục có thêm những cách hiểu sai lầm đồng thời phê phán tôi thì thật là việc làm không đáng có.

4). Phê phán Ts. Po Dharma

Và tôi cũng không thể bỏ qua đoạn viết liên quan đến Thành Đài tìm cách chê bai Pgs. Ts. Po Dharma, một nhân vật không ngừng đấu tranh bảo vệ danh dự và quyền lợi dân tộc từ 3 thập niên qua, nhưng lại tôn vinh anh Inrasara như một thần tượng của dân tộc Chăm hôm nay. Trong bài viết Inrasara quảng cáo quan điểm của Thành Đài như sau:

“Vấn đề “cái gọi là không đoàn kết của dân tộc Chăm” xuất phát từ hai nhân vật Chăm mà ra với hệ lụy của nó: thứ nhất là Pgs. Ts. Po Dharma với tinh thần dân tộc “đố kỵ và bệnh hoạn”, và nhân vật thứ hai là Phú Trạm (Inrasara) với tinh thần dân tộc “vô tư và lành mạnh”.

Đối với tôi, đây chỉ là cách nhìn lệch lạc, so sánh khập khiểng vì sự khủng hoảng xã hội Chăm hôm nay không liên quan gì đến Pgs. Ts. Po Dharma hay anh Inrasara. Thành Đài là nhân vật “đố kỵ và bệnh hoạn” mà Champaka.info đã từng phân tích, luôn tìm cách đổ tội cho Pgs. Ts. Po Dharma là người “đố kỵ và bệnh hoạn” nhưng không nêu ra một bằng chứng cụ thể nào. Anh Inrasara là người “vô tư và lành mạnh”, một nhà thơ nhà văn sáng suốt, có tri thức để phán xét, nhưng vì sao anh lại cố tình đưa quan điểm “bệnh hoạn” của Thành Đài ra để “minh định” trong bài viết của mình và quan trọng hoá bức thư của Thành Đài cho thấy rằng anh Inrasara cũng là nhân vật “đố kỵ” còn hơn Thành Đài.

Qua bài viết của anh, tôi cũng hiểu thêm về suy nghĩ và kế hoạch của anh khi nhận ra những “vết thương” và “nổi đau” trong cộng đồng Chăm hiện nay mà tôi cũng đã từng lên tiếng qua các bài viết của mình:

Tiếng Chăm hàng ngày đang bị suy thoái; Môi trường nông thôn Chăm bị phá vỡ;

Dự án Điện hạt nhân ở quê nhà;Thảm trạng “quê hương tan rã”

Vậy thì tôi và anh, trí thức Chăm trong nước hiềm khích nhau làm gì!? Tôi rất tôn trọng anh về những gì anh đã làm cho cộng đồng Chăm trên nhiều lĩnh trong vực cuộc sống, nhưng tôi cũng mạnh dạn trao đổi với anh những vấn đề liên quan đến Chăm dưới góc nhìn của người nghiên cứu khoa học. Bài viết của tôi “Vấn đề chế tạo từ vựng mới trong tiếng Chăm” là một ví dụ. Và tôi cũng mong nhận được những bài viết trao đổi của anh về các bài viết của tôi dưới góc nhìn khoa học và khách quan để chúng ta làm được nhiều việc tốt cho Chăm hơn, không nên bị kích động bởi một thế lực nào đó mà dùng việc đánh tráo khái niệm, lập lờ chủ đề như bài viết vừa rồi của anh.

Nhưng dù sao, những thổn thức của xã hội Chăm hôm nay cả tôi và anh đều có trách nhiệm phản ánh lại cho muôn đời sau và hãy cùng thông tin cho mọi người biết rằng cho dù đất nước Champa không còn tồn tại nhưng giá trị văn hoá truyền thống và nền văn minh Champa phải được tôn trọng và bảo tồn, dân tộc Chăm phải được bình đẳng và phát triển như những dân tộc khác trong một quốc gia độc lập. Đó chính là mục tiêu mà cả tôi và anh cần hướng tới.