Abd. Karim

Đã có rất nhiều tác giả phê phán việc làm sai lầm của Ban Biên Soạn Sách Chữ Chăm (BBSSCC) trong vấn đề cải biên Akhar Thrah. Tôi cũng đã có một đôi bài viết về vấn đề này, như bài : «Vấn đề chữ viết Chăm ngày nay», «Akhar Thrah Chăm Truyền thống (ATCTT) và chữ cải biên của BBSSCC» v.v… đã được đăng trong champaka.info.

Theo phân tích của nhiều tác giả, những lý do được BBSSCC đưa ra trong vấn đề cải biên Akhar Thrah Chăm là không chính đáng. Chữ cải biên của BBSSCC không những không có lợi mà lại còn là tác nhân hủy hoại Akhar Thrah Chăm, gây ra sự khủng hoảng và kìm hãm tiến trình phát triển cộng đồng xã hội người Chăm, nên cộng đồng người Chăm không thuận tình với nó. Trước sự kiện này, BBSSCC luôn tìm đủ mọi cách chống trả những ai đề cập đến chữ cải biên của BBSSCC, để được duy trì chữ viết cải biên đã lỡ làm.

Gần đây, để tiếp tục biện minh cho sai lầm của BBSSCC, ông Lâm Gia Tân không ngần ngại đưa ra lý giải mới trong bài «Nhận Định 5» của mình.

Bài «Nhận Định 5» của ông Lâm Gia Tân là bài viết dài khoảng 22 trang, nhưng không chứng minh được điều gì. Bởi nó cũng giống như các bài viết của Nguyễn Văn Tỷ và Quảng Đại Cẩn là thuộc dạng bài viết trúng đầu, trật đuôi, không ‘logic’. Đặc biệt lại phạm phải sai lầm nghiêm trọng, khi ông ta đưa ra nhận định, như dưới đây :

“ Vương quốc Champa : không phải là một quốc gia riêng của tộc người Chăm mà là (…) bao gồm người Chăm, Raglai, Cru, K’ho, Rhade, Giarai ….

Ngôn ngữ viết Akhar Thrah là ngôn ngữ viết của Vương quốc Champa (…) là chữ viết chung cho cả Chăm, Raglai, Cru, K’ho, Rhade, Giarai …..”

Lâm Gia Tân viết rằng Champa là vương quốc chung của người Chăm, Cru, K’ho, Raglai, v.v… thì không có gì sai. Vì đấy là sự thật, không ai có thể chối cải được.

Nhưng cho rằng “Ngôn ngữ viết Akhar Thrah (…) là chữ viết chung cho cả Chăm, Raglai, Cru. K’ho, Rhade, Giarai…” thì là sai. Mà là sai nghiêm trọng, vì những dân tộc miền núi hôm nay như Cru, K’ho, Raglai, v.v… không sử dụng Akhar Thrah trên văn bản của họ. Thế mà, ông Lâm Gia Tân lại đưa ra một quan điểm khá ngô nghê và rất sai sự thật.

Lâm Gia Tân viết :

“Sau khi vương quốc Champa sụp đỗ [sic] vào năm 1832, (…) chỉ có tộc người Chăm còn bảo lưu và sử dụng chữ viết Akhar Thrah (…). Chúng ta phải hiểu rằng chữ viết Akhar Thrah Champa còn tồn tại những khiếm khuyết và hạn chế (…) nên chúng ta thấy cần phải có sự cải tiến (…) là việc làm cấp bách.”

Ai cũng biết, Akhar Thrah là chữ viết riêng của tộc người Chăm nên chỉ có người Chăm còn tiếp tục sử dụng và bảo lưu nó, trong khi các tộc khác cũng thuộc thành phần dân tộc Champa không làm điều này, bởi nó không phải là ngôn ngữ viết riêng của họ, đấy là điều tự nhiên. Nhưng cho rằng Akhar Thrah Chăm còn tồn tại những khiếm khuyết và hạn chế, cần phải có sự cải tiến là việc làm cấp bách là lý thuyết cần phải xét lại.

Cho rằng, Akhar Thrah Chăm có khiếm khuyết là quan điểm hay cách nhìn riêng của BBSSCC, Lâm Gia Tân, Nguyễn Văn Tỷ, Quảng Đại Cẩn, tức là những người không rành về Akhar Thrah Chăm. Vì rằng, những người uyên thâm về Akhar Thrah Chăm thường xuyên sử dụng ngôn ngữ viết này như các bô lão, chức sắc tôn tôn giáo, trí thức Chăm và cả bản thân tôi thì không cho rằng chữ Chăm có nhiều khiếm khuyết cần phải cải biến cấp thời.

Việc BBSSCC hay ông Lâm Gia Tân đưa ra nhận định sai nhưng lại buộc người Chăm phải theo nhận định sai lầm của mình, thì càng sai hơn. Và trên thực tế đã có nhiều người phản đối quyết liệt về quan điểm sai lầm này, như trong «Thực trạng Ngôn ngữ Chữ viết Chăm» của nhiều tác giả. Các bài viết của Po Dharma về vấn đề Ngôn ngữ Chữ viết. Các bài viết của tôi và của nhiều tác giả khác về đề tài này.

Cho rằng, Akhar Thrah Chăm bị hạn chế trong việc giao tiếp hàng ngày, thì đấy không phải là lỗi tại Akhar Thrah Chăm, nhưng là lỗi của người Chăm trong đó có Lâm Gia Tân, Nguyễn Văn Tỷ, Quảng Đại Cẩn không chịu học ngôn ngữ này một cách nghiêm túc, không thường xuyên sử dụng và truyền đạt nó. Ngay như cả tiếng Anh là tiếng thông dụng nhất trên thế giới, nhưng nếu mọi người không chịu học tập và sử dụng nó thì cũng bị hạn chế trong các giao dịch giống như Akhar Thrah Chăm, mà thôi.

Như vậy, việc hạn chế trong vấn đề ngôn ngữ không bất nguồn từ Akhar Thrah Chăm, mà do việc mọi người có học tập và sử dụng ngôn ngữ ấy một cách thường xuyên hay không, chứ không phải ngôn ngữ ấy cần được cải biên, cải tiến thì mọi người sẽ nói được thông thạo. Ngược lại, BBSSCC nên nhớ rằng, cho dù BBSSCC có muốn cải đi, cải lại Akhar Thrah Chăm cho đến cả trăm lần, nhưng nếu mọi người không học thì cũng bằng không.

Lâm Gia Tân

Còn việc “cần phải có sự cải tiến cho phù hợp với trào lưu đi lên của xã hội Chăm ngày nay”, thì đấy là cái gì ? Có chăng ông Lâm Gia Tân đang cho rằng BBSSCC tự tiện chế tạo ký tự paoh gak matai [g], traoh ao không dar sa, dar sa dar dua có hua balau để đưa vào bản chữ cái Akhar Thrah Chăm là một sự cải tiến phù hợp với trào lưu đi lên của xã hội Chăm ? Là một ngôn ngữ tiến bộ ? Nếu vậy, thì chắc rằng ông Lâm Gia Tân chẳng hiểu gì về Akhar Thrah Chăm và chẳng thấy những sai lầm đầy dẫy trong chữ cải biên của BBSSCC.

Thật ra, ngôn ngữ cải biên của BBSSCC không tác động gì đến sự tiến bộ xã hội Chăm. Ngược lại, nó chính là tác nhân gây ra sự khủng hoảng và làm chậm bước tiến xã hội. Vì nếu không có chữ cải biên của BBSSCC, thì người Chăm không có cuộc khủng hoảng ngôn ngữ chữ viết như ngày hôm nay và họ đã tiến lên khá xa rồi.

Nếu ai muốn biết chữ BBSSCC là cái gì, có thể đọc lại bài « Akhar Thrah Chăm Truyền thống (ATCTT) và chữ cải biên của BBSSCC» của Abd. Karim.

Vấn đề cải biên và cải tiến. Trong tranh luận về Akhar Thrah Chăm, BBSSCC thường tự gọi chữ mình làm là “chữ cải tiến”, trong khi cộng đồng Chăm và các nhà nghiên cứu chỉ gọi nó là chữ Chăm của BBSSCC hay là ‘chữ cải biên’. Bởi, ai cũng biết chữ của BBSSCC chỉ là “tiếng bồi” không “đẳng cấp”, lại rườm rà, luộm thuộm so với cái ngắn gọn, rõ ràng của Akhar Thrah Chăm truyền thống.

Vì chỉ riêng cái việc BBSSCC phân ra : Từ một traoh ao có dar sa phân thành traoh ao có dar sa và traoh ao không có dar sa; Từ một paoh kak matai (k cuối) phân thành paoh kak matai [k] và paoh gak matai [g]; Rồi từ những chữ không hua balau nay hằng loạt được hua balau là đủ làm cho Akhar Thrah rối tung cả lên, mà ngay cả BBSSCC, người sáng tác ra nó cũng bị hoa mắt, bị mù mờ như bị lạc vào một ‘mê hồn trận’, như tôi đã đề cập trong ‘Tính bất nhất trong giáo trình BBSSCC’, trong bài «Akhar Thrah Chăm Truyền thống (ATCTT) và chữ cải biên của BBSSCC». Đấy là chưa nói đến từ nào bỏ takai kuak, từ nào không bỏ takai kuak, từ nào biến ui thành uy, u thành w và v.v…mà chẳng thèm dựa trên một căn cứ khoa học nào.

Để hình dung việc cải tiến của BBSSCC, chúng ta có thể đơn cử một thí dụ trong tiếng Việt để dễ nhận thấy hơn :

Tiếng Việt hay Chữ Quốc Ngữ (cũng giống như Akhar Thrah Chăm) là ngôn ngữ viết đã ổn định hằng trăm năm qua. Nay Ban Biên Soạn Sách Tiếng Việt (BBSSTV) muốn cải tiến nó. Họ bèn :

– Thay đổi các từ có phụ âm ‘c’ cuối, như : lộc (bổng lộc), cắc (cắc cớ, cắc kè), tức (tức tối), thọc (thọc gậy), hóc (hóc xương), đức (đạo đức), tóc, xóc và v.v… bằng phụ âm ‘g’ cuối để thành : lộg, cắg, tứg, thọg, hóg, đứg, tóg, xóg và v.v… [trường hợp ‘k’ cuối được thay bằng ‘g’ cuối, trong tiếng Chăm].

– Các từ có nguyên âm kép ‘uo’ như : luông tuồng, luồn cúi, cuối cùng, đuôi sam, nuông chiều và v.v… thì BBSSTV chỉ giữ lại một nguyên âm ‘o’, để tạo thành : lông tồng, lồn cúi, cối cùng, đôi sam, nông chiều v.v… [trường hợp bỏ ‘u’ trong nguyên âm kép ‘uo’, trong tiếng Chăm].

– Các nguyên âm : a, ă, â, e, ê, o, ô, ơ, i, u, ư thì được BBSSTV chia ra làm hai loại : a và aa, ă và ăă, â và ââ, e và ee, ê và êê, o và oo, ô và ôô, ơ và ơơ, i và ii, u và uu, ư và ưư, với quan niệm : ‘a’ thì là âm ngắn, và ‘aa’ thì là âm dài, v.v… nhưng không dựa trên cơ sở khoa học nào, mà chỉ dựa vào cảm tính [trường hợp hua balau để tạo âm ngắn, dài, trong tiếng Chăm]

– BBSSTV cũng tự tiện thay dấu hỏi thành dấu ngã và dấu ngã thành dấu hỏi. Đồng thời, thay đổi toàn diện các dấu sắc, huyền, nặng để tạo sự khác biệt và đối lập giữa hệ thống chữ viết cũ (đã ổn định) và chữ BBSSTV mới tạo ra. [trường hợp ui thành uy, u thành w và ngược lại, trong tiếng Chăm]

– Còn Tôi đi về thì viết thành Tui đi dzề. Hôm qua tôi nói tôi qua thì viết thành Hum wa tui nói tui wa. Ăn cơm thì thành En kưm và v.v… [trường hợp nói sao viết vậy, trong tiếng Chăm].

Như vậy, việc làm trên đây được xem là cải tiến hay là phá hủy?

Và giả như, nếu có trường hợp này xảy ra đối với Chữ Quốc Ngữ, không biết người Việt có thừa nhận nó là một sự tiến bộ hay không? Người Việt sẽ có thái độ như thế nào hay vẫn ‘ngồi im’ để cho BBSSTV làm gì thì làm ?

Ông Lâm Gia Tân cho rằng :

“Chúng ta thử nhìn lại những gì cha ông đã để lại qua Akhar Thrah Champa, từ đó đến nay, chúng ta là thế hệ kế thừa có những gì để đời thuộc về văn học hay văn chương thông qua Akhar Thrah Champa không?”

Khi nêu ra thắc mắc như trên đây, mọi người có quyền đánh giá rằng ông Lâm Gia Tân là người không hiểu văn hóa Chăm và chưa từng đọc hay biết gì về ngôn ngữ viết Akhar Thrah Chăm. Bởi, một anh nông dân Chăm cũng biết : dù đã qua bao thăng trầm của lịch sử, nhưng người Chăm vẫn còn bảo lưu được nét văn hóa riêng của dân tộc mình; mặc dầu vào đầu thế kỷ XIX Minh Mạng đã cho tịch thu tất cả những gì người Chăm đã viết từ trước cho đến thời ông ta để chở về Phú Xuân (Huế) và tiêu hủy, nhưng người Chăm vẫn còn giữ được những tác phẩm văn học sáng giá viết bằng Akhar Thrah, như :

• Akayet : Dewa Mano, Inra Patra, Um Marup, Sri Bilen, Dalima Tasiak v.v…

• Ariya : Klau Rai Patao, Gleng Anak, Po Phaok, Po Ceng, Cei Dalim, Hatai Paran, Tuan Phaow, Nai Mai Mang Makah, Sah Sakei, Cam Bani, Muk Thruh Palei, Pataow Adat Likei, Pataow Adat Kamei, Paoh Catuei và v.v…

• Văn bản viết về nhân vật: Po Klaong Giray, Po Nai, Po Thik Dhik, Po Halau Aia, Po Rome, Po Riyak, Po Debita Suar, Po Dam, Po Bin Disak, Nai Hatang Riya Bia Atapah, Po Dara, và v.v…

• Văn bản liên quan đến văn hóa tín ngưỡng: Yang Tabiak di Pabah Lamnga, Taleh, Ricaow và v.v…

chưa kể đến hằng trăm Dalukal, các bài viết về sự kiện Cham Luic Rai (Chăm mất nước - thời đại Chăm chấm dứt), các tài liệu hoàng gia Champa, v.v…

Thư tịch Po Dharma, Lafont, Nara Vija chỉ liệt kê đầu đề bài cũng dày được gần 300 trang. Thư tịch văn bản riêng của Thành Phần, chỉ liệt kê đầu đề bài cũng gần 300 trang. Tư liệu mà Unesco Chăm ở Sàigon sưu tầm được cũng có đến mấy ngàn trang. Trung Tâm Văn Hóa Chăm có bao nhiêu văn bản Akhar Thrah Chăm, thì mọi người chưa rõ.

Riêng về bản thân tôi cũng đã từng đọc, phân loại và chuyển sang Rumi (Latin) hàng ngàn trang bản thảo. Một số trong thành quả này đã được xuất bản trong CD Reproduction Des Manuscrits Cam, N°1, «Contes, Epopeés, Textes versifiés», Department of Museums and Antiquities Malaysia, Kuala Lumpur, 2003. Và nhiều đầu sách đã xuất bản từ 1998 cho đến nay.

Qua bằng chứng vừa nêu ra, ai dám bảo tổ tiên người Chăm không để lại gì qua Akhar Thrah Chăm ?

Như vậy, chắc ông Lâm Gia Tân nên tự thấy sự hạn chế của mình và đừng bao giờ bài bác Akhar Thrah Chăm nữa. Điều quan trọng mà ông Lâm Gia Tân nên làm là trở lại học Akhar Thrah Chăm truyền thống (không phải chữ cải biên của BBSSCC) một cách nghiêm túc để có thể lĩnh hội được cái uyên thâm của tư duy Chăm, để thấy được nét đẹp văn chương Chăm hiếm có mà tổ tiên Chăm đã để lại, để có thể tự hào cùng với thế giới.

Còn với nhận định :

“Ở đây, chúng ta thật sự nhận thấy có sự khủng hoảng trong cách biểu đạt của tư duy vì Akhar Thrah Champa được ít người sử dụng và am hiểu”

Như trên đã nói, sự khủng hoảng Akhar Thrah Chăm đã xảy ra vì nhiều người Chăm không thông đạt ngôn ngữ chữ viết của mình. Còn sự biểu đạt tư duy bằng Akhar Thrah Chăm không thuận lợi là do người Chăm không chịu học tập để am tường và thông thạo nó. Muốn biểu đạt tư duy bằng Akhar Thrah thì mọi người phải học tập Akhar Thrah Chăm một cách nghiêm túc, mà thôi.

Trên thực tế, đã có nhiều bài viết bằng Akhar Thrah Chăm được đăng trong Ước Vọng của Trường Trung Học Po Klong, trong Nội San Panrang trước 1975 và các bài viết bằng Akhar Thrah Chăm đăng trong Tagalau, Vijaya và Harak Champaka trước đây. Như vậy, là có sự biểu đạt tư duy trong Akhar Thrah.

Champaka.info là một cơ quan thông tin nghị luận. Mục tiêu của champaka.info. là chuyển tải nhanh các sự kiện hay tin tức đến cho đa số bạn đọc, không chỉ người Chăm mà là cả người Việt, nên phải chọn ngôn ngữ nào phổ biến. Còn nếu như có sáng tác của riêng mình, thì Ban Biên Tập Champaka không ngần ngại sử dụng Akhar Thrah Chăm, như tôi đã từng có một đôi bài ariya : Catuei Paoh Sap, Catuei Kal Ni và v.v... được đăng nhiều kì trong Harak Champaka và Champaka.org lúc trước. Và hy vọng trong tương lai sẽ ra mắt bạn đọc tập trường ca Angin Barak khoảng vài trăm câu thơ viết bằng Akhar Thrah Chăm, đại loại có những câu được trích (theo Latin Chăm), như sau :

Catuei Paoh Sap

Hu thei nao blaoh pathau,

Tel libik dahlau krung Cam di kal,,

Panuec Cam hu wak di ba-ar,

Anak Cam oh halar kieng magru,,

Ja Laow saong Ja Ta bino,

Saai saong ha jang lac ligaih,,

…

Catuei Kal Ni

Ong Bac saong ong Kadaop,

Marak gap di lok kieng caik nam angan,,

Oh thau ka anak Cam hal wal,

Caok ka nagar thek tuei arah,,

…

Adei ngap saai cang ka,

Mbaok saong mata caik pieh ka kau,,

Laoksa ka kau dahlau,

Klaol ha oh thau daok tuei hadei,,

Habien di rup kau trei,

Nan mang kau brei khaol ha taka,,

…

Angin Barak

…

Araok ndong akaok di danao,

Tagok jieng patao daok ngaok,,

Kram tapeng ribung saktik,

Tagok ngaok libik halau nagar,,

Anak Cam krung di kal,

Merat sa jalan kieng tuei,,

…

Angin Barak angin bisa,

Barak merai ba tablek salih,,

Anak Cam ginuer o mboh,

Dom di jai tuei angin,,

…

Còn trong nhận định :

“Xã hội khủng hoảng thì cần có cuộc cách mạng (…). Ngôn ngữ viết Akhar Thrah Champa khủng hoảng, không phù hợp cho giao tiếp và sáng tác cho người Chăm thì cũng cấn có một cuộc cải cách (…) Biết mà không nói có nghĩa là đồng lõa với những sai trái.”

Lý thuyết này hay. Nhưng thực tế là thế nào? Nếu nói về ngôn ngữ viết có khủng hoảng, thì phải nói đến ‘chữ cải biên’ của BBSSCC. Bởi hiện thân của chữ viết này là sai lầm nên không được cộng đồng Chăm thừa nhận. Còn Akhar Thrah Chăm chỉ khủng hoảng với những ai, trong đó có Lâm Gia Tân, đọc chưa thông, viết chưa thạo và chưa có hiểu biết nhất định về nó. Còn những người hiểu biết và uyên thâm về Akhar Thrah Chăm, thì không ai cho rằng chữ viết Chăm truyền thống bị khủng hoảng. Còn phương pháp trị liệu cho sự khủng hoảng ngôn ngữ viết Chăm ngày nay rất là dơn giản, đó là, BBSSCC phải xóa bỏ 3 ký tự mới được chế tạo để đưa vào trong bản chữ cái Chăm, đó là : paoh gak matai [g], traoh ao không dar sa, dar sa dar dua có hua balau và những sai lầm khác nằm trong sách giáo trình mà chúng tôi đã từng nêu ra để dân tộc Chăm chỉ có một Akhar Thrah Chăm truyền thống, tức là ngôn ngữ viết phổ thông mà từ bấy lâu nay người Chăm đang sử dụng, là đủ.

Còn việc diễn đạt tư duy và sáng tạo bằng một ngôn ngữ nào đó là tùy thuộc vào trình độ và năng lực của mỗi người. Khi anh chưa đủ trình độ Akhar Thrah Chăm thì không thể diễn đạt hay sáng tạo bằng ngôn ngữ này được, đấy là điều tự nhiên.

Cho rằng Akhar Thrah Chăm không phù hợp cho sáng tác là một suy nghĩ nông cạn. Quan điểm này là quan điểm lệch lạc của BBSSCC và Lâm Gia Tân, mà thôi. Vì trên thực tế, Akhar Thrah Chăm là một ngôn ngữ đẳng cấp. Bằng chứng là Akhar Thrah Chăm đã để lại nhiều tác phẩm có giá trị về văn học cũng như triết lý cuộc sống mà ai cũng phải thừa nhận.

Lâm Gia Tân kết luận:

“Nay BBSSCC biên soạn sách chữ Chăm dạy riêng con em người Chăm vùng Panduranga (Ninh-Bình Thuận) dựa trên cơ sở Akhar Thrah Champa và tiếng nói người Chăm vùng Panduranga là thiết thực và đúng đắn.”

Đây là lý luận mang tính cách cục bộ, ngớ ngẫn và phi khoa học. Nếu cho rằng BBSSCC dựa trên cơ sở “Akhar Thrah Champa”, thế thì vì sao BBSSCC lại tự tiện chế tạo 3 ký tự không có trong bảng chữ cái của Akhar Thrah, đó là : paoh gak matai [g], traoh ao không dar sa, dar sa dar dua có hua balau để đưa vào bản chữ cái này.

Còn phương pháp “nói sao viết vậy” mà BBSSCC áp dụng cho một giáo trình chỉ chứng tỏ BBSSCC có nhận thức hẹp và không chuyên môn. Cách phát âm được BBSSCC áp dụng trong giáo trình cũng không phải là cách phát âm của toàn diện người Chăm ở Panduranga. Vì đa số không phát âm : poc, ndoc, noc, lon, on v.v… mà là : puec, nduec, nuec, luen, su-uen v.v… Bởi vậy, chúng ta cũng nên phân biệt và đừng vơ quàng vào.

Kết luận

Có thể, vì tất cả lý do được BBSSCC đưa ra để biện minh cho việc làm sai lầm của mình không đủ sức để đứng vững nữa, nên ông Lâm Gia Tân mới cố gắng đưa ra cái biện minh cuối cùng này để cứu vớt cho sự tồn tại chữ viết của BBSSCC. Một việc làm mà chính ông ta chẳng mấy tin tưởng.

Nhưng thật là oan nghiệt. Vì để cứu vớt việc làm sai của BBSSCC, ông Lâm Gia Tân phải tự lừa dối bản thân và cả thế giới, phải tự giết chết mình, giết dân tộc mình, từ bỏ lịch sử huy hoàng và đau thương của một dân tộc, phủ nhận những thành tựu cũng như di sản qúi giá mà tổ tiên người Chăm để lại, chấp nhận trở về thời khai thiên lập địa. Một việc làm, mà ngay kẻ mất trí không còn khả năng phân biệt chưa chắc đã dám làm.

Ông Lâm Gia Tân nên biết rằng, với cái lí luận sai lầm mà ông ta đưa ra ở phần trên, là một hậu quả nghiêm trọng có thể tàn phá đi di sản ngôn ngữ chữ viết Chăm do cha ông để lại. Bởi, lý thuyết của ông Lâm Gia Tân ám chỉ : “Người Chăm là một tộc người ngu muội, không lịch sử, chẳng biết mô tê gì cả; một dân tộc vô danh tiểu tốt, phải chờ đến thế kỷ 21 sau Công Nguyên. Nhờ công lao của Ban Biên Soạn làm ra chữ viết, người Chăm mới được ‘khai trí’ ”. Trong khi, dân tộc Chăm là dân tộc từ rất sớm đã tạo ra được một nền văn minh khá cao được xếp vào hạng nhất, nhì ở khu vực Đông Nam Châu Á. Thật là oan cho người Chăm, lắm thay !

Cũng có thể, đây liều thuốc cuối cùng được ông Lâm Gia Tân đưa ra để cứu vớt BBSSCC, nhưng cũng là liều thuốc khai tử để mọi người chia tay với BBSSCC. Vì dẫu vô tình, bài viết của Lâm Gia Tân đã chứng minh rằng BBSSCC đã sai về chữ viết Chăm và không có lý do gì để tồn tại. Bởi, không có một người Chăm nào ngay cả nhà nước Việt Nam, đứng ra yêu cầu Ban Biên Soạn chế tạo một loại chữ Chăm mới cho người Chăm. Mọi người chỉ yêu cầu BBSSCC soạn thảo sách giáo trình dựa trên ngôn ngữ viết Akhar Thrah Chăm truyền thống do cha ông để lại, để cho con em người Chăm học, nhằm bảo tồn văn hóa, phục hưng và phát triển ngôn ngữ chữ viết của họ.